over de grens - verwijdering van vluchtelingen en migranten uit Nederland

autonoom centrum, maart 2004

# De verwijdering van Miche

Miche was dertig toen ze uit Kongo-Kinshasa in Nederland aankwam. Ze vroeg op Schiphol asiel aan op 13 juni 2002 en werd prompt in bewaring gesteld in het Grenshospitium.

"We zullen je vermoorden", hadden ze gezegd. Met een hele groep waren ze in het donker op haar af gekomen. Ze werd uitgescholden, bedreigd , diverse malen verkracht, daarna afgetuigd. Zo begon het, in april 2002. Het waren Katangese militairen. Die kunnen straffeloos hun gang gaan. Ze zijn van dezelfde stam als de president van Kongo dus bescherming halen bij de politie heeft geen zin. De broer en zus van Miche besluiten niet af te wachten tot er meer ongelukken gebeuren en vluchten naar het dorp in het binnenland waar de familie oorspronkelijk vandaan komt. Miche zoekt haar heil bij haar neven die in een ander deel van de stad wonen. Ze mag er blijven op voorwaarde dat ze zich onzichtbaar houdt. Maar een maand later blijkt dat haar uitreisge regeld is en ze heeft maar te vertrekken. Ook al was ze weg, de Katangese soldaten kwamen steeds terug. Ze wilden Miche. Ze dreigden terug te komen en de boel te "verbouwen" en haar mores te leren. Het zou een wraakactie zijn omdat een kameraad van hen na een korte ziekte was overleden. Dat moet de schuld zijn van Miche, concludeerden ze. Die moet iets in zijn eten hebben gedaan toen ze voor hem kookte.

De asielaanvraag van Miche werd afgewezen. Het risico van een onmenselijke behandeling in haar land van herkomst bestond niet, vonden IND en rechter. Maand na maand verstrijkt. Per email komt een brief van de mensenrechtenorganisatie CDDH uit Kinshasa. Er staat in dat de terugkeer naar haar land haar leven in gevaar brengt. Het soldatengeweld tegen Miche wordt beschreven, plus de gevolgen: een miskraam tijdens de korte onderduikperiode. Een maand later bericht CDDH: "De militairen zijn zo kwaad dat ze Miche niet te pakken kunnen krijgen, dat ze in haar plaats een ander hebben gearresteerd: de neef van Miche is opgepakt en wordt vastgehouden. Ze hebben dus ook dat adres al opgespoord!"

Weer een maand later een nieuw bericht van CDDH: "...Op 12/10/2002 benaderd door de heer T...M..., de buurman (...). Hij kwam informatie brengen over de verdere ontwikkelingen in de zaak. Volgens hem zijn twaalf gewapende militairen de bewoners van het perceel waar ze ondergedoken had gezeten, komen intimideren in de nacht van 1 op 2 oktober 2002 met de bedoeling dat zij zouden onthullen waar zij zich nu bevindt. Ze hebben verscheidene malen in de lucht gevuurd, en de mensen van het perceel weggejaagd."

Miche wordt voorgeleid, dat wil zeggen dat ze moet praten met mannen die uit Kinshasa zijn gekomen en haar naam willen weten en waarom ze naar Nederland is gekomen. Ze is ontzettend bang: die lui komen van de president. De rechter wil haar aanstaande uitzetting niet stoppen. Docu Congo, een Nederlandse mensenrechtenorganisatie, belt naar Italië om S., de broer van haar buurvrouw, in te lichten dat Miche morgen in Kinshasa landt. Die schrikt zich rot."Er hangt op het vliegveld een opsporingsbevel met een foto van haar", beweert hij. Op 22 november 2002 wordt Miche gedwongen uitgezet, op een lijnvlucht per KLM tot Nairobi en per Kenya Airways tot Kinshasa. Twee dagen eerder was al een charter in Kinshasa van Martinair geland met 22 Kongolezen uit Nederland. In Kongolese kranten stonden verontwaardigde stukken over de mensonterende behandeling die de groep zichtbaar had ondergaan. Vier marechaussees bewaken Miche tot aan Kinshasa. Daar wordt ze na ongeveer twaalf uur reizen overgeleverd aan de veiligheidsdienst DGM. "In de muil van de leeuw", noemen de Kongolezen dat. Vijf dagen later belt S. vanuit Italië naar Docu Congo. Een vriend van hem heeft Miche na aankomst op het vliegveld opgevangen, daarmee erger voorkomend. Ze heeft een zenuwinstorting. Het huis is een puinhoop, er is geplunderd, haar familie is weg. CDDH: "We hebben Miche bezocht. Ze ligt de hele tijd te huilen. Ze is erg getraumatiseerd. Op het vliegveld was ze erg geslagen en in een cachot gestopt door de DGM. In de avond was iemand gekomen die haar vrij wist te praten. Ze kon gaan, maar waarheen? Ze vroeg een oude vriendin om hulp, maar die kreeg problemen met haar ouders en familie, die Miche niet wilden hebben. Nee, ze hebben haar niet verteld waarom ze haar vas hielden. Alleen dat ze niet weg mocht. Zo gaat het altijd. Automatisch gaat iemand die zonder papieren aankomt in het cachot en dat duurt zo lang als men nodig heeft om te begrijpen waar het over gaat." Een week later schrijft CDDH: "De hele reis bleef Miche geboeid (handen op buik). Bij aankomst in de morgen op het vliegveld van Kinshasa is ze door vier agenten van de DGM gearresteerd en gevangen gehouden. Ze hebben haar geslagen en urenlang in de cel opgesloten. Ze is vrij gekomen door een persoon die op het vliegveld werkt en die ze herkende. Maar toen werd haar lijdensweg nog zwaarder, want haar familie was er niet meer. Die was gevlucht door de problemen die Miche had met de autoriteiten van het land. Op dit moment heeft ze onderdak gekregen bij een vriendin (...). Ze is in een shocktoestand en is haar leven niet veilig." De brief gaat ook over de uitzetting per charter van 20 november en wat daarbij gebeurd is. Slotzin: "Al die reacties tonen voldoende aan hoe zeer de omstandigheden voor de gerefouleerden tijdens de reis en na aankomst voor de betrokkenen uiterst ongunstig zijn." Een maand na de uitzetting belt S. uit Italië naar Docu Congo. Hij had een vriend bereid gevonden Miche uit de handen van de DGM te praten en weg te brengen. Maar er loopt een gerucht dat ze gezocht wordt. Miche is er nog steeds erg slecht aan toe. Ziek, bang, overspannen, bang van de dre iging, ze heeft geen plek om te leven. Ze houdt zich overdag verstopt in een kamer. Ze zal voor jaren de gevangenis in draaien. "Omdat het een affaire is met Katangezen", vreest hij. Eind januari 2003 schrijft CDDH over Miche het volgende: "Ze is op 10 december gearresteerd en gevangen gezet in het Parket in Kalamu, Kinshasa. Op 20 december kon ze met hulp van een bewaker ontsnappen. Er is een opsporingsbevel tegen haar uitgevaardigd door de autoriteiten. Miche verkeert in gevaar en de bedreigingen tegen haar duren voort. De volgende maanden horen we dat ze gevangen zit op een militaire basis. Miche wordt steeds magerder. Ze wordt voortdurend in de gaten gehouden en kan geen kant op. Het is zo schrijnend! Eind augustus 2003 horen we dat ze nu al voor de tweede maal naar een ziekenpost is overgebracht, maar zodra het beter gaat moet ze terug naar de militaire gevangenis. Een trouwe vriendin heeft het vertrouwen weten te winnen van een paar mensen op de basis en heeft zo wat contactmogelijkheden." CDDH zou haar willen bezoeken op het ziekenzaaltje zolang ze daar nog is en maakt zich grote zorgen: het kan haar dood worden. S. uit Italië: "Mijn zus heeft haar kunnen spreken en zegt dat het haar dood nog wordt daar. Er is geen greintje hoop dat ze haar laten gaan. Om op de verschillende niveaus medewerking te krijgen haar te laten gaan, zodat ze naar Angola kan en daar een beetje vrijheid kan hebben, is wel 1000 dollar nodig. Ik heb geen werk op dit moment, nu ik aan mijn knie ben geopereerd, dus ik kan met pijn en moeite 400 of 500 Euro 's geven, maar verder komen we niet. Mijn zus heeft me gesmeekt om toch alles te proberen. "