over de grens - verwijdering van vluchtelingen en migranten uit Nederland

autonoom centrum, maart 2004

# De verwijdering van Edira

Edira is samen met haar zoontje sinds 12 mei 1999 in Nederland. In haar thuisland Somalië is zij verkracht en haar vader is in haar bijzijn vermoord. Zij is gevlucht naar Nederland.
Haar eerste asielverzoek wordt afgewezen. De tweede aanvraag mislukt door toedoen van haar advocaat die de termijn laat verstrijken. De vrouw verblijft dan in het asielzoekerscentrum Osdorp te Amsterdam. Een nieuwe advocaat neemt de zaak over en doet een aanvraag voor een verblijfsvergunning op humanitaire gronden. Hij gaat aan de slag om een medisch dossier aan te leggen. Met de IND heeft hij een overeenkomst dat ze de vrouw niet uit zullen zetten zonder hem dat te laten weten.
Maar op 20 september 1999 wordt Edira om 5 uur's ochtends van haar bed gelicht door de marechaussee. Er is geen tolk bij, ze heeft amper tijd om haar spullen te pakken en ze mag ook niemand meer bellen. Wel krijgt ze het voor elkaar om haar zoontje even naar de buurvrouw te sturen die vervolgens een Somalische vriend waarschuwt. Deze vriend belt de advocaat om hem in te lichten over de uitzetting. Ondertussen wordt de vrouw naar Schiphol gebracht. De advocaat zet onmiddellijk een proces in werking om uitzetting tegen te gaan. De rechtbank wordt gebeld, maar het is te laat om de uitzetting tegen te houden. Onder begeleiding van ongeveer zes marechaussees wordt ze samen met haar zoontje naar Tanzania gevlogen met KLM-vlucht KL571 om van daaruit naar Somalië gebracht te worden. Tijdens de uitzetting worden er geen dwangmiddelen gebruikt, maar wel ervaart de vrouw de uitzetting als zeer traumatisch. Tijdens de vlucht naar Tanzania verklaart de rechter in Nederland dat de uitzetting onrechtmatig is, wat vlak voor het landen aan de piloot wordt doorgegeven. Zonder het vliegtuig te verlaten wordt de vrouw met hetzelfde toestel weer teruggevlogen naar Nederland. De IND is woedend. Terug op Schiphol wordt de vrouw per taxi teruggebracht naar het asielzoekerscentrum.

Als gevolg van haar verleden lijdt Edira aan een posttraumatisch stress-stoornis. Haar psychiater verklaart later dat haar klachten na de uitzettingspoging zijn verergerd. Ook het zoontje is getraumatiseerd en onder behandeling. Op de dag van haar uitzetting had de vrouw een afspraak met haar psychiater die ze niet na kon komen; als gevolg van haar uitzetting werd ze van de haar voorgeschreven medicatie verstoken. Amnesty International verklaart later in een brief dat het zeer waarschijnlijk is dat iemand zonder geldige papieren bij aankomst in Tanzania (Dar es Salaam ) onmiddellijk gedetineerd wordt tenzij men de immigratiedienst weet om te kopen. Edira mag uiteindelijk op medische grond niet worden verwijderd.