september 1998

Het verhaal van John

John wordt door het Mobiel Toezicht Vreemdelingen gearresteerd bij een controle in de trein terwijl hij op reis is naar een vriend. Vijf maanden wordt hij in de gevangenis opgesloten. “Niemand in de trein wordt gecontroleerd, alleen ik. Ik ben zwart en de anderen niet.” Bij zijn eerste aankomst in Nederland heeft hij al drie maanden vastgezeten in het Grenshospitium. Hij mag Nederland niet in. Na drie maanden opeens toch wel, hij wordt namelijk op straat gezet.
John: “In Tilburg komt er een terugkeerfunctionaris naar me toe die me vertelt dat ik hier wel een jaar zou kunnen vastzitten als ik niet aan mijn uitzetting meewerk en m’n koffers zou pakken! Meewerken? Wat moest ik dan doen?” Bij zijn asielaanvraag op Schiphol heeft hij Justitie zijn hele vluchtverhaal verteld. Het enige dat ontbrak zijn papieren. Justitie begint vanuit de gevangenis in Tilburg opnieuw een identiteitonderzoek. Eerder is dat vanuit de grensgevangenis al gebeurd. John’s vriendin wordt opgebeld voor informatie over zijn land van herkomst. John wordt bij een ambassade gepresenteerd die hem niet als inwoner van het betreffende land erkent. Hij wordt voor de tweede keer bij een andere ambassade gepresenteerd die hem de eerste keer, tijdens zijn verblijf in de grensgevangenis, ook al niet als onderdaan geaccepteerd heeft.
“ ‘s Morgens om halfacht wordt de celdeur geopend. Je krijgt de avond ervoor brood voor de ochtend. Om 12 uur wordt eten in plastic bakjes in de cel gebracht. De hoeveelheid is doorgaans niet genoeg. Soms is er fruit, de rest moet je zelf kopen. Eenmaal per week kun je een bestellijst invullen voor boodschappen die over het algemeen behoorlijk duur zijn in vergelijking met buiten de gevangenis. Een dag bestaat verder uit verveling en TV kijken. Je hebt geen privacy want je zit met acht personen op een cel. Per dag worden we een uur gelucht. Twee keer per week is er drie kwartier sport en is de bibliotheek even open. Eens per week kun je de creativiteitsruimte bezoeken en je kunt per dag enkele uren werken. “Als je bij de Medische Dienst komt met een klacht, word je al snel met een paracetamoltabletje weggestuurd. Ze zeggen dat je klacht onder andere komt door de stress in de gevangenis en dat je klachten voorbij zijn als je vrij bent!”
John ziet geen perspectief meer. Hij doet een poging tot zelfdoding. Hij wordt twee weken in een isolatiecel gezet. John: “Mijn vriendin en ons kind worden niet gewaarschuwd en ik mag mijn advocaat niet bellen. Ik moet uren naakt in de isolatiecel verblijven. Ik heb last van mijn ogen en dat wordt erger omdat het licht 24 uur per dag aan is. Ik mag niet douchen. De dokter komt niet het voorgeschreven aantal keren per dag langs. Er is ook geen goede begeleiding door bijvoorbeeld een psycholoog.
Toen ik op de verjaardag van mijn dochtertje een kaars aanstak om het te vieren, komt er een bewaker binnenstuiven op mijn cel. Hij schrijft een rapport over mij. Daarop komt de directeur en dreigt mij met isolatie wegens het branden van een kaars.”
Na vijf maanden wordt John wederom gedumpt. John: “Je wordt in de gevangenis niet als mens behandeld, maar als beest. Er is sprake van racisme. Justitie zou moeten nadenken over het psychologisch effect van vastzetten en de niet-humane behandeling. Het is een aanval op je persoonlijkheid, ze gebruiken hun kracht om jou klein te krijgen, ze hebben daar geen recht toe.” John is gedesoriënteerd nu hij weer vrij is. “Alles is weer nieuw, maar je moet ook weer helemaal opnieuw beginnen. Je bent alles kwijtgeraakt, een baan, vrienden. Je bent bang, voor de politie bijvoorbeeld.”