Column Edter
Ach, ach, ach
Uitzetting verhinderd
Eerste gat in Koppelingswet
Belgen in verzet
Duitsland
De mythen en de verkeerde toon
Economie en vrije migratie
Een multiculurele samenleving?
In een nieuw gebouw
VVN
Solidariteit of blinde vlek
Kort nieuws en spreekuur
Oekraíne
Het verhaal
De laatste tijd bekruipt me zo nu en dan plotseling een angstig gevoel, een gevoel van onzekerheid. Ik besef dan ineens dat het leven zoals we dat gewend zijn wel eens abrupt aan een einde kan komen. Ik bedoel dan niet door een ernstige ziekte of een ongeluk, nee, het gevoel dat er krachten gaande zijn in de wereld die niemand meer in de hand heeft. Deze angst had ik vroeger niet. In de tijd van de acties tegen de kruisraketten of atoomenergie heb ik dat nooit gehad. Terwijl er juist toen vaak op gezinspeeld werd dat er maar één of andere malloot op een knop hoefde te drukken en dan zaten we de komende eeuwen in een verschroeide wereld met nog wat misvormde overlevenden. Toen had ik er vertrouwen in dat het wel goed kwam, ook al omdat we met velen waren om de ontwikkelingen te keren.
Een combinatie van verschillende gebeurtenissen de laatste tijd voedt die angst nu. Het instorten van economieën, dat direct een gevolg heeft voor bijna elk land in de wereld. Het is een dominospel: als er één steen omvalt, valt alles om. Wij maken zeker ook deel uit van dit spel.
Dan is er het afschieten van kruisraketten op verdachte fabrieken en dorpen in Soedan en Afghanistan als reactie op terroristische aanslagen op Amerikaanse doelen in Afrika. Verdenkingen die nergens hard gemaakt zijn en dan nog: is dit nu die internationale rechtsorde, waarin de sterkste doet wat die wil? Het is toch hetzelfde als bloedwraak. Er volgt weinig reactie, alsof iedereen het wel goed vindt.
En dan hebben we op dit moment nog de etnische zuiveringen in Kosovo. De internationale gemeenschap die al vijf jaar weet dat dit conflict er aan zat te komen, heeft al die vijf jaren niets gedaan. Duidelijk is dat een motivatie om nu wel in te grijpen door Europese landen niet is ingegeven door een betrokkenheid bij de slachtoffers. Nee, er is een grote angst dat, hoe verder het conflict escaleert, hoe meer vluchtelingen dit oplevert voor die Europese landen. Ja, vluchtelingen, het grote gevaar voor de toekomst. Het lijkt of niets zo bedreigend is voor de stabiliteit van onze samenleving als al die vluchtelingen. Nu hebben we naast de verwijderkampen en interneringskampen dan uiteindelijk ook tentenkampen. Wat valt hier nog over te zeggen? Hier zijn toch geen woorden meer voor?
Bij dit alles is het ontbreken van een felle kritiek die door een behoorlijk grote oppositie gedragen wordt nog wel het meest beangstigend. Dat is het grote verschil met de jaren zestig, zeventig en begin jaren tachtig. Op dit moment kan alles gebeuren zonder echte weerstand. Toen gingen, of het nu tegen de ontruiming van een groot kraakpand, voor de bevrijdingsstrijd in Nicaragua, tegen de apartheid in Zuid-Afrika of tegen oorlog en voor vrede was, toch duizenden zo niet tienduizenden mensen de straat op.
Nu is het zo verdomde stil. Wat gebeurt er als straks de crisis hier in ons zo beschaafde keurige landje om zich heen gaat grijpen? Je kunt met grote zekerheid aanvoelen dat dat dunne laagje beschaving bij de meeste mensen als sneeuw voor de zon verdwijnt. Er hoeft maar weinig te gebeuren of hetzelfde gebeurt als in die landen waar we met afschuw over spreken. De angst die ik voel is ook mede ingegeven doordat de vluchtelingen en mensen als ons, die zich nu wel radicaal uitspreken voor een `wereld van iedereen', straks een dankbaar doelwit vormen voor de ontlading van frustratie, terwijl de overgrote meerderheid van mensen die beter weten, zwijgend toekijkt. Hebben we dat al niet eens eerder meegemaakt?
Als je deze zaken hardop uitspreekt, word je al gauw van cultuurpessimisme beschuldigd en voor dat je het weet, word je beschouwd als iemand die niet flexibel is en de vooruitgang tegenhoudt. Maar getuigt een kritische houding niet veel eerder van cultuurrealisme?
Ed Hollants
