Welkom in Nederland, achter de tralies (1998)
Wie wat bewaart, heeft wat! (april 1997)
Steeds meer gevangenissen (oktober 1996)
Vluchtelingen: toen en nu. Kristallnacht herdenkingen in het teken van het vreemdelingenbeleid (december 1995)
Toespraak bij de Kristallnachtherdenking in Groningen (11 November 1995)
Voormalig vreemdelingenbegeleidster Anta van Bohemen: "Je bereikt niks met zo'n gevangenis" (oktober 1995)
Hans van Duijn is voorzitter van de Nederlandse Politie Bond. In diverse media heeft hij zich uitgesproken over de nutteloosheid van vreemdelingenbewaring (oktober 1995)
Coen Oosterveld: "Komst verwijderingscentrum geen oplossing werkloosheid Oost-Groningen" (oktober 1995)
"De zwarte kant van Nederland"
Interview met Ad van der Maden
van de ABVA-KABO (oktober 1995)
Hellevoetssluis Een vooroorlogse boodschap voor Ter Apel! (oktober 1995)
oktober 1995
"De zwarte kant van Nederland"
Interview met Ad van der Made van de ABVA-KABO
Ad van der Maden is werkzaam bij de ABVO-KABO in Bergen op Zoom, de vakbond voor overheidspersoneel. Sinds drie jaar behartigt hij belangen van werknemers in dienst van de Rijksoverheid in het district Zeeland en Noord-Brabant. Enkele werknemers van de Willem-II gevangenis, een gevangenis voor illegalen in Tilburg, zijn lid van de ABVA-KABO.
"Ik vind de Willem-II een kille gevangenis. De problematiek van de uitgeprocedeerde asielzoeker is een heel ingewikkelde."
Wat betekent dat voor de omgang tussen personeel en vluchtelingen?
"In de Willem-II is het beleid erop gericht om het contact tussen personeel en asielzoekers zo beperkt mogelijk te houden. De zaak moet beheersbaar worden gehouden. Het personeel hoopt dat de asielzoekers, vaak schrikachtige uitgeprocedeerden die niets te verliezen hebben, over 4 weken weer weg zijn. Sollicitanten moeten daarop worden voorbereid."
Hoe zou dat moeten?
"Met reëele voorlichting, die aan de sollicatieprocedure vooraf moet gaan. Er moet niet worden gezegd dat mensen in verband met de hoge werkloosheid toch geen andere keuze hebben en dat ze daarom niet goed hoeven te worden voorgelicht. Daarnaast zijn scholing en stage belangrijk. Stage-lopen in de Willem-II gevangenis kan iets bijdragen, maar de grootste problemen ontstaan bij het werken in de praktijk. Onervaren mensen kunnen dit niet aan doordat ze niet weten hoe ze moeten omgaan met desperate mensen. Dit levert situaties op waarbij de negatieve ladingen toenemen, dat leidt tot escalaties. Een goede verhouding tussen opgeleid personeel en niet opgeleide (onervaren) personeelsleden is van belang. Maar in de Willem II is men daar niet ingeslaagd.
Het beroep van vreemdelingenbegeleider of vreemdelingenbewaarder biedt weinig perspectieven en is daarom niet gewild."
De Willem-II gevangenis bestaat nu meer dan één jaar en toch is die verhouding nog niet recht getrokken. Wat kan de oorzaak daarvan zijn?
"Hals over kop is de kazerne verbouwd en personeel aangetrokken, met als doel te laten zien hoe voortvarend Justitie wel niet is. Justitie wilde scoren.
Voor mij is bij Ter Apel van belang dat er goed opgeleid personeel is dat weet waar het aan begint. En dan niet zo iets van welke sleutelbos moet ik gebruiken, maar vooral personeel dat op de hoogte is van de positie van deze mensen die er vastzitten. Bij de Willem-II heeft men de oplossingen van problemen gezocht in geavanceerde electronica. Maar dat zijn natuurlijk geen re‰le oplossingen."
Spreekt u eerder van vreemdelingenbegeleiders of van vreemdelingenbewaarders?
"Ik ben daar niet uit. Het heeft te maken met de mate waarin mensen een band kunnen opbouwen met de mensen die opgesloten zitten. Ik zie wel dat er begeleiders zijn die zich verdiepen in de problematiek van de asielzoekers. Ze gaan praten met Vluchtelingenwerk of Amnesty International. Zij beseffen dat er wel wat aan de hand moet zijn als je huis en haard verlaat. Je komt in een cultuur terecht waar asielzoekers uitgekotst worden. En het einde van de weg is opsluiting in de Willem-II. Deze begeleiders realiseren zich dan dat ze aan dit systeem meewerken. Ik sta ermee op en ga ermee naar bed, zeggen ze dan. Ik slaap er niet meer van. Mensen die hun hele kop vol hebben met de problemen van ‚‚n of twee mensen. Het niet meer weten en zeggen: aan dat repressieve systeem werk ik mee. In hun werk kunnen ze daar niets mee doen."
Er heerst dus geen sfeer om klachten te melden?
"Mensen kankeren wel wat, maar houden zich verder gedeesd, beetje té, zou ik zeggen. Er gebeuren twee dingen. Of ze zeggen 'het is overal wat en ik heb niets te klagen, laat mij maar werken,' of ze zeggen 'het zal mijn tijd wel duren, ze bekijken het maar.' Het heeft ook te maken met een soort angst, als ik hier niet meer terecht kan, waar dan wel? Grote werkloosheid en het grote aantal WAO-ers, maakt mensen te mild ten aanzien van het wel hebben van werk. De angst zit er aardig in."
Deze begeleiders beseffen dus wel dat mensen in de Willem-II onterecht opgesloten zitten die uiteindelijk weer op straat belanden?
"De vraag is, of het personeel zich daar zoveel van aantrekt. Ik denk het niet. De meeste personeelsleden kunnen niet vertellen, wat er met deze mensen aan de hand is. 'Ze moeten het land uit,' zeggen ze dan 'het kan effe niet en daarom zitten ze hier.' Ik zou willen voorkomen dat er een bijna hopeloos beleid wordt gevoerd, een soort desperado-beleid: we sluiten ze een tijd op, we weten niet wat we met ze moeten, op een gegeven moment moeten we ze laten lopen, we zetten ze richting Antwerpen op de trein en we weten dat ze een uur later de trein weer terug nemen. Dat zeggen de bewaarders zelf. Wat hebben die mensen te verliezen? Ze verdwijnen de illegaliteit in of we zien ze hier na verloop van tijd weer terug."
Dat lijkt me niet erg motiverend werken en ook zijn weerslag hebben op de sfeer op de werkvloer?
"Ik denk dat mensen die daar willen gaan werken zich niet goed realiseren welke mensen opgesloten worden in zo'n gevangenis. Als je denkt dat het gaat om bajesklanten die een kluis gekraakt hebben, dan ga je daar met een heel verkeerd perspectief werken. De mensen die opgesloten worden in de Willem-II en straks in Ter Apel hebben niets te verliezen, absoluut niets, en dat levert een explosief mengsel op. Het is niet voor niets dat van tijd tot tijd in die tenten van alles uit de klauwen loopt."
Bij het Grenshospitium lag het ziekteverzuim heel hoog. Hoe ligt dat bij de Willem-II?
"Ik weet dat er een behoorlijk ziekteverzuim is. Bij Justitie ligt het ziekteverzuim in het algemeen relatief hoog en dat heeft te maken met de arbeidsomstandigheden."
Wat zou je mensen in Ter Apel nu mee willen geven?
"Kijk het gaat er niet om een baan, waarbij je zegt 'het is geen Defensie meer, maar Justitie.' Het gaat om een bepaald soort werk met een bepaald soort mensen, uitgeprocedeerde vluchtelingen. Je moet weten waar je gaat werken. Het is toch anders dan dat je met een machine gaat werken of in een magazijn van de NAVO. Als je altijd in bijvoorbeeld de bouw gewerkt hebt, en je komt werken in de begeleiding of beveiliging in een vreemdelingengevangenis dan is dat een hemelsbreed verschil. Ik hoor ook vaak werknemers zeggen dat ze dat gezeik de hele dag aan hun kop, zat zijn. Maar je moet wel op een fatsoenlijke manier met die mensen omgaan en communiceren. Als je dat niet geleerd hebt knap je af."
Vind je dat mensen terecht opgesloten zitten in de Willem-II?
"Nee, ik vind het eigenlijk de zwarte kant van een rijk democratisch land, het is eigenlijk een zwaktebod. We gaan daar met z'n allen heel slecht mee om."
