Het Autonoom Centrum (AC) houdt wekelijks een inloopspreekuur in No Pepers, ontmoetingsplek voor illegalen. Vluchtelingen, illegalen en arbeidsmigranten leggen hun verblijfsproblemen voor en wij proberen met hen mee te denken. In een vijftal panden worden mensen via ons spreekuur gehuisvest voor een half jaar. Ook bezoeken we mensen in vreemdelingendetentie, corresponderen met hen en werken aan hun zaak. Hieronder een indruk van een aantal spreekuurzaken.

J. uit Rwanda is iemand bij wie je het gevoel hebt dat hij het illegaal overleven zeker niet zal redden. In september `98 vraagt hij asiel aan, dat wordt afgewezen. Zijn advocaat in het aanmeldcentrum stuurt hem weg met een brief in het Nederlands waarin vermeld staat dat hij binnen vier weken be
roep tegen de beslissing kan aantekenen. Eén dag en dan Nederlands kunnen lezen is iets te veel gevraagd! J. komt dan ook te laat bij ons om juridische hulp. We proberen het wel, maar er zit weinig juridisch schot in zijn zaak. We vragen een bevriende woongroep hem enkele weken op te vangen en rust te geven, zodat hij kan wennen aan het idee verder als illegaal door het leven te moeten. De groep is zeer begaan met zijn lot.

Q. ontvlucht Nigeria eind `96; ze is dan hoogzwanger. Haar zoontje wordt in het AZC geboren. In de zomer van `98 schakelt Q. onze hulp-op-afstand in, als ze een dwangbevel krijgen tot vertrek naar verwijdercentrum Ter Apel. Q. weigert hieraan te voldoen, wetend dat Ter Apel een eindstation is; bovendien is Q. nog niet uitgeprocedeerd. Ook staat haar zoontje onder medische behandeling van een medisch specialist die hem moest opereren. Haar weigering naar Ter Apel te gaan houdt in dat zij en haar zoontje het illegalenbestaan in moeten. Uiteindelijk worden zij nu door ons begeleid en via een woongroep gehuisvest.

F., staatloze Palestijn uit Libanon, zit al zeven maanden in vreemdelingendetentie. Eerst in Zwolle, dan in Zoetermeer en nu in Penitentiaire Inrichting Ter Apel. Vóór de detentie verwijdert de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) hem tevergeefs naar Libanon. Daar zit hij drie dagen vast op luchthaven Beiroet en wordt verhoord door de Libanese autoriteiten. Deze sturen hem retour naar Nederland waar de IND hem zo, hup, in vreemdelingenbewaring laat verdwijnen. Nederland onderhandelt met Libanon over terugkeer van staatloze Palestijnen. Deze diplomatie sleept zich moeizaam voort, Palestijnen zijn daar de dupe van. IND, Buitenlandse Zaken en Libanese autoriteiten plegen wat onduidelijke onderzoekjes in de zaak F. en verder blijft het stil. Nu, na een half jaar detentie, geeft de rechter de IND nóg steeds de gevraagde ruimte om een nieuwe verwijderingspoging te doen. Maar nog steeds gebeurt er niets. Wij leggen zijn zaak aan Amnesty International, Groen Links en media voor steunen F. middels brieven en telefoongeld en brengen hem op zijn verzoek in contact met politieke partijen en journalisten. F. krijgt daarop prompt van de gevangenis de beperking opgelegd dat hij niet meer met ons, journalisten of politieke partijen mag telefoneren, slechts nog met zijn advocaat. De bewakers luisteren nu mee met elk telefoontje dat hij pleegt.

D. zit in vreemdelingenbewaring, de marechaussee treft haar met haar zoon op Schiphol zonder visum, op doorreis. Reden voor de IND om haar in de grensgevangenis te zetten. Haar zoontje wordt teruggestuurd naar zijn vader in de VS, van wie D. gescheiden is. De IND onderneemt maandenlang niets in de zaak D.
D. krijgt in de gevangenis ook nog een miskraam. Bij de langdurige nasleep daarvan wordt zij niet afdoende medisch/psychisch geholpen. Na maanden vreemdelingendetentie wordt D. overgeplaatst naar de strafgevangenis in Zwolle. Zij moet een korte straf uitzitten wegens `ontvoering' van haar zoon bij de vader vandaan. D. werkt in de VS voor een organisatie die wereldwijd ouders helpt hun kinderen op te sporen en hen met hun kinderen te herenigen. Wij schrijven en bellen veel met D., ze heeft een zeer moeilijke tijd in gevangenschap. De korte straf zou zijn uitgezeten, maar D. verblijft nog altijd in de gevangenis.

E., Roma uit Kosovo, van Albanese afkomst, onderzoekt samen met een medewerkster van een Duitse organisatie en ons de mogelijkheden voor hem in Nederland. Ondanks Schengen/Dublin en andere harmonisatie in de Europese Unie zijn er nog verschillen tussen de Lidstaten die voor sommige vluchtelingen een uitkomst zijn. In Duitsland heeft E. in 1990 voor het eerst asiel aangevraagd. Na zijn afwijzing is hij gedeporteerd. Nu, in 1998, is hij opnieuw gevlucht met vrouw en twee kinderen. Van zijn opnieuw ingediende asielaanvraag in Duitsland verwacht hij niet veel, vandaar dat hij de mogelijkheden in Nederland onderzoekt. Het minste dat we kunnen doen is hem te informeren over een organisatie voor Roma in Nederland, een advocaat, de Nederlandse asielprocedure en de stand van zaken met betrekking tot asielaanvragen van Kosovonaren.

B. uit Nigeria verblijft in de grensgevangenis, zoekt contact met ons en we gaan op bezoek. Het is een eerste kennismaking, het gaat niet best met hem. We horen zijn asielrelaas en denken mee. We maken met hem ter plekke een tweede afspraak, maar vlak voor dato blijkt hij ons niet meer te willen zien. Dit klinkt ons vreemd in de oren, temeer omdat hijzelf juist contact zocht met ons. We proberen het uit te zoeken maar het blijft duister. Als we hem later - wanneer hij is doorgelaten naar een Opvangcentrum - gewoon kunnen bellen vertelt hij ons dat gevangenispersoneel `gesprekjes' met hem hield, waarin hem gevraagd is waarom hij contact opnam met het Autonoom Centrum. Ook werd hem te verstaan gegeven dat het AC niets voor hem kan betekenen, dat contact alleen maar nadelig voor hem kan zijn en dat hij beter van het bezoek kon afzien. En zo geschiedde. Achteraf betreurt hij dat ons contact zo verstoord is door gevangenispersoneel.

M., trouwe bezoeker van No Pepers, blijkt al een tijdje spoorloos verdwenen. Maar niemand weet waar hij is, iedereen maakt zich zorgen. Twee maanden later zit hij net zo plots als hij verdween weer bij ons aan tafel. Er hebben zich dan voor hem twee ellendige maanden vreemdelingendetentie in Nieuwersluis afgespeeld. Hij heeft geen advocaat gezien. Hij is met 12 andere illegalen opgepakt bij een grote straatcontrole bij de Dam. Geen identiteitsbewijs? Hup, de bak in! Maar omdat er een vormfout is gemaakt - hij is niet tijdig voor de rechter gebracht - volgt vrijspraak. `Geluk' bij een ongeluk, want hij had zo een jaar vast kunnen zitten.

Een andere man zit inderdaad een jaar in vreemdelingendetentie, voordat hij op straat gedumpt wordt. Bij bestudering van zijn dossier blijkt hij geregistreerd als NN, geboren op 01-01-1900, land onbekend. Eigenlijk heeft hij alleen een `streepjescode', een IND-registratienummer. Hij heeft dat jaar niemand gezien dan arriverende en vertrekkende mede-gevangenen, zelfs nauwelijks een advocaat. Hij blijkt als illegaal te zijn opgepakt door de vreemdelingenpolitie Alkmaar, zit eerst in de Willem II gevangenis, daarna in HvB Zutphen, van waaruit de IND hem uiteindelijk dumpt. Met een treinkaartje Alkmaar wordt hij `heengezonden'. We komen hem tegen tijdens een thema-avond over detentie in de Karavaan georganiseerd door het Platform Illegale Vluchtelingen. Hij vertelt zijn verhaal via een tolk. We bellen alle instanties die mogelijk iets van hem afweten. Tevergeefs, niemand kent NN.

Het zwangere Ethio-Cubaans echtpaar dat door de IND met grof geweld in Verwijdercentrum Ter Apel opgepakt is en gevangen gezet. Tweemaal trachtte de IND hen uit te zetten (zie 'Op de Grens' 2). Het echtpaar logeert uit nood twee maanden bij het Autonoom Centrum. Hun tweede asielverzoek is negatief beantwoord, het beroep loopt. We trekken bij de politiek en IND aan de bel. We zoeken zwangerschapsbegeleiding voor hen en particulieren bieden babyspullen aan. Ook vinden we een kerk in Amsterdam bereid hen een half jaar te adopteren. De kerkgroep denkt mee en biedt welkome steun in de rug. Er wordt tijdens de dienst gecollecteerd, kluswerk aangeboden, babykleertjes verzameld. Het is goed dat een groep mensen zich op deze manier betrokken voelt en de ondersteuning vanuit de kerk op zich neemt. Met onze hulp is het verhaal van de twee op een rijtje gezet. Er is een bescheiden `tentoonstelling' opgesteld in de kerk om het verhaal zichtbaar te maken. Dat verhaal sluit aan bij het adventsthema van de kerk: `verwachting'.