Inleiding
oktober-november
augustus-september
juni-juliapril-mei
november 1996
JUNI
02 - 06 - 1996Een petitie vanuit de kerken in Ter Apel gaat richting staatssecretaris Schmitz met het verzoek een humani-taire oplossing te vinden voor de Eritrese vluchtelinge in honger- en dorststaking.
03 - 06 - 1996
De 26-jarige vrouw uit Eritrea die vorige week in hongerstaking was gegaan is uit het ziekenhuis ontslagen. Ze wordt teruggebracht in het verwijder-centrum. Ze is doodsbang en zegt opnieuw in hongerstaking te gaan bij terugkeer. In het centrum wordt ze onmid- dellijk onderworpen aan een twee uur durend verhoor.
04 - 06 - 1996
De Eritrese vrouw krijgt het volgende dagprogramma: interviews door de IND van 09.00-10.00 uur, 11.00-12.00 uur, 13.00-14.00 uur, 16.00-16.45 uur. De marechaussee geeft haar een programma voor de daarop volgende drie dagen, 5,6 en 7 juni. Hulp-verle- ners proberen tevergeefs bij de interviews aanwezig te zijn. Zij constateren een uitgeputte vrouw. Er wordt door hen verzocht het interviewprogramma te verlichten. Het aantal interviews per dag wordt dan tot drie per dag teruggebracht. De IND dreigt haar tijdens die interviews een aantal malen met op straat zetten of gevangenschap.
05 - 06 - 1996
Een handtekeningenactie is de laatste strohalm waaraan de Eritrese vluchtelinge zich vastklampt. Duizend zijn er opgehaald. Zij is uitgeput en radeloos. Zij zegt in haar vaderland te zijn verkracht. Volgens de regels behoort zij dan een vrouwelijke contac- tambtenaar te krijgen.
07 - 06 - 1996
Het laatste interview van de IND met de Eritrese. Na dit interview blijkt dat ze toch nogmaals moet terugkomen die middag. De verwachting is dat ze zal worden uitgezet. In paniek pakt zij haar bagage en duikt onder.
09 - 06 - 1996
Vanuit Aanmeldcentrum Rijsbergen arriveren een Albanees gezin en een Nigeriaan per busje. De Nigeriaan blijkt geen asielverzoek te hebben ingediend. Toch is hij naar dit AZC gebracht, omdat hij enkele dagen later teruggestuurd zal worden maar geen reispapieren schijnt te hebben. Hij vertelt dat hij geen vluchteling is, maar in Duitsland te zijn opgelicht en al zijn papieren kwijt te zijn geraakt. Hij zal vanuit Vc Ter Apel gepresenteerd worden bij de Nigeriaanse autoriteiten voor een laissez-passer.
10 - 06 - 1996
De Nigeriaan wordt naar de ambassade gebracht en keert die avond terug in het Vc. Hij eet die avond met enkele vluchtelingen en kijkt voetbal met hen. Hij maakt een ontspan- nen indruk. Later blijkt niet of hij daadwerkelijk gepresenteerd is.
11 - 06 - 1996
In de nacht van 10 op 11 juni klinkt er kabaal en gestommel op de eerste verdieping uit de kamer waar de Nigeriaan verblijft. Omdat het lijkt alsof er zich daar een conflict afspeelt tussen meerdere (4 … 5 mensen), gaat ‚‚n van de vluchtelingen die in de kamer pal onder hem, op de begane grond van het gebouw, slaapt kijken. Halverwege de trap naar de eerste verdieping wordt hij door een politieman terug-gestuurd. Volgens de vluchteling zijn er boven minstens twee politiemannen. Het duurt een half uur voordat het weer stil is. Degene die de trap op ging om te gaan kijken, durft niet nog eens te gaan kijken. Hij doet die nacht geen oog dicht.
Op de ochtend van de 11de juni blijkt de Nigeriaan dood in zijn kamer te liggen. Justitie zegt dat het een zelfdoding is. Vluchtelingen willen direct de pers erbij halen; zij zijn bang dat de zaak niet uitgezocht wordt en het lichaam van de Nigeriaan snel zal worden afgevoerd. Er heerst grote twijfel over het gebeurde. Heeft hij wel zichzelf gedood? Heeft iemand anders het gedaan? Hoe veilig zijn wij hier eigenlijk? Enkele bewoners verwijten de directie dat zij niet zelf ter plaatse bij de dode komt kijken. Er wordt rond het middaguur een briefing gehouden voor de andere vluchtelingen. Er wordt verteld hoe deze Nigeriaan zichzelf gedood zou hebben. Er wordt gezegd dat hij zich de polsen had doorgesneden. Later zegt men dat hij drie messteken in de buik had en zijn keel is doorgesneden. Vluchtelingen spreken hun twijfels uit over of iemand zichzelf zo wel kan doden. Men stelt vragen over waarom de pers niet wordt toegelaten tot het Vc i.v.m. de dood van de Nigeriaan. Er valt toch niets te verbergen?! Directeur Mulder zegt hierop dat berichtgeving in de media in dit geval alleen maar speculaties in de hand werkt. Vluchte- lingen zijn lange tijd bang over dit gebeuren. Een vluchteling die over deze zaak en andere zaken kritische vragen stelde heeft tenslotte twee weken in de gevangenis gezeten.
12 - 06 - 1996
In de lokale media verschijnen enige berichten over de dood van de 33-jarige man uit Nigeria. De reden voor de zelfmoord is onduidelijk. De man heeft geen asielaanvraag ingediend, zou op zakenreis in Duitsland zijn geweest waar hij bedrogen zou zijn. Hij zou zo snel mogelijk terug willen naar Nigeria. Hij zou niet vrezen voor zijn veiligheid in Nigeria.
Volgens een woordvoerder van de IND is er geen aanleiding veiligheidsmaatregelen te nemen. De Nigeriaan maakte een stabiele indruk.Jan van Hemert van de COA geeft toe dat het wat moeizaam loopt in Ter Apel. En tevens is het volgens hem niet de bedoeling dat er in Ter Apel een meedogenloos regime komt.
13 - 06 - 1996
De PvdA-fractie in de Tweede Kamer heeft schriftelijke vragen gesteld aan staatssecreta- ris Schmitz over de situatie in het onlangs in gebruik genomen verwijder-centrum in Ter Apel. Ze suggereert dat het misschien beter is om zo weinig mogelijk gebruik te maken van het centrum, zolang de zaak nog niet goed op poten is gezet.
Ook VVD-kamerlid Rijpstra uit Meppel houdt zich met de kwestie bezig. Hij vindt dat door de vergelijking te trekken met het Kamp Westerbork mensen zich schuldig maken aan kwalijke stemmingmakerij. De dag daarvoor pleit hij voor het openen van meerdere centra … la Ter Apel.
Op dat moment zitten er 45 mensen in het verwijder-centrum Ter Apel.
14 - 06 - 1996
Rijpstra brengt een oriënterend werkbezoek aan het centrum. De vergelijking met de gang van zaken in Kamp Westerbork in de Tweede Wereldoorlog is volgens hem gevaarlijk.
Hierdoor is grote onrust onder het personeel van het Terapeler centrum ontstaan. De belangen van de bewoners van het verwijdercentrum worden volgens de VVD'er door dit soort boute beweringen allesbehalve gediend. Volgens Rijpstra wekken kerken valse hoop richting de uitgeproce-deerde asielzoekers dat ze wellicht mogen blijven. Daarmee ondermijnen de kerken de vaderlandse rechtsstaat. Uitgeprocedeerden helpen is prima.
Maar dan wel daar en niet hier, zegt Rijpstra. Hij vraagt zich af of de kerken door hun stellingname niet een aparte staat binnen de staat vormen?
16 - 06 -1996
Een gezin en twee mannen uit Somali‰ komen aan in het Vc. Het gezin duikt direct onder. De twee mannen hadden in de mislukte charter naar Somali‰ van 15 juni 1996 behoren te zitten. Voor de uitzetting hebben zij drie dagen op Schiphol vastgezeten en zijn in eerste instantie opgelucht in het Vc te komen. E‚n van hen heeft 9 maanden in vreemdelingenbewaring in het 'grenshospitium' in A'dam vastgezeten. Hij heeft daar velen zien doordraaien, Za‹rezen, Nigerianen, en anderen. Hij heeft het zelf daar kunnen uithouden door onder andere ondersteuning van pastores.
17 - 06 - 1996
De begrafenisondernemer die het lijk van de Nigeriaan heeft weggehaald, mag de begrafenis niet verder afhandelen omdat hij duurder zou zijn dan een ander. De kerken in Ter Apel regelen de begrafenis en een kerkdienst. Het Autonoom Centrum probeert met behulp van Amnesty International en het Rode kruis de familie van de Nigeriaan te traceren. Samen met de advocate van de Nigeriaan wordt geprobeerd op-heldering te krijgen over de zaak.
De twee Somalische mannen zijn de dag na aankomst in het Vc Ter Apel daaruit gevlucht. Zij wilden feest vieren omdat ze dachten dat het een gewoon opvangcentrum was. Toen ze hoorden in wat voor centrum ze terecht waren gekomen, schrokken ze.
18 - 06 - 1996
Op dit moment zitten er 40 bewoners in Vc Ter Apel, waaronder Chinese vrouwen met enkele kinderen en een deserteur uit het Russische leger.
Er zijn nog vijf Somalische vrouwen met drie kleine kinderen het centrum binnenge- bracht. Zij maken deel uit van de groep die naar Nederland is teruggekeerd nadat de charter naar Somali‰ op 15 juni 1996 mislukt is. De vrouwen zijn verstoken van alles.
Hun bagage is in het bezit van de politie en ze hebben al enkele dagen niet gedoucht. De kinderen konden tijdens die deportatie niet goed verzorgd worden. De COA ziet het niet als haar taak wat extra verzorging bijvoorbeeld in de vorm van extra luiers te geven. Dat moeten de vrouwen zelf maar doen. Hun echtgenoten zitten in vreemdelingenbewaring in de Willem II-gevangenis in Tilburg. Voor Justitie is dit scheiden van gezinnen een drukmiddel om te voorkomen dat de vrouwen in de illegaliteit verdwijnen. Tevens wil Justitie op deze manier de mannen dwingen om aan hun uitzetting mee te werken.
Het Ministerie van Defensie kondigt aan het vervuilde terrein schoon op te leveren. In ieder geval zodanig 'schoon' dat er op het terrein mag worden gewerkt.
Een vluchteling uit Yemen wordt naar de ambassade gebracht ter presentatie en komt niet meer terug.
20 - 06 - 1996
Een vluchteling uit een Afrikaans land lucht zijn hart in de media. "Ze zeiden me, dat ik in een gewoon AZC zou terechtkomen en nu ben ik hier in een soort gevangenis beland, waar ik twee keer per dag ondervraagd wordt. Ik ben geen crimineel. Ik ben sinds 1994 in Nederland. Dit is mijn vierde verblijfplaats, maar tevens het eindpunt. Ze hadden me beter direct in de eerste week terug kunnen sturen." Hij verblijft met een andere vluchte- ling in een kamer. Ze moeten zelf voor hun eten zorgen. Met tachtig gulden per week moeten ze rond zien te komen.
Een Iraanse vluchteling wordt door de politie weggebracht naar de grens met Duitsland en aan Duitse politie overgeleverd omdat hij via Duitsland in Nederland kwam voor een asielaanvraag. Een andere Iraniër is doodsbang dat hem hetzelfde zal overkomen.
In commissieoverleg van de vaste kamercommissie van Justitie spreekt de PvdA zich uiterst kritisch uit over de gang van zaken in Ter Apel. Volgens Tweede Kamerlid Bert Middel is het er een puinhoop en gebeurt er op het gebied van humanitaire opvang nul komma niks. Het is daar zo ongeveer het einde van wereld. Volgens hem dient het verwijdercentrum opgeheven te worden en vervangen door een normaal AZC, als de situatie niet op zeer korte termijn verbeterd wordt.
Over het gepresenteerde beleidsdocument van de hand van mevrouw Schmitz zegt woordvoerder Middel van de PvdA dat er niets nieuws in staat en dat het een aardige scriptie is (hij zegt erbij dat hij het dan nog niet heeft over de opleiding).
21 - 06 - 1996
De overgebleven Irani‰r, bang dat ie ook aan Duitsland wordt overgeleverd, duikt onder. Ook duiken de Somalische vrouwen en kinderen onder.
Binnen de kerken van Ter Apel ontstaat langzaam een tweedeling tussen voor- en tegenstanders van het verwijdercentrum Ter Apel. Een aantal kerkleden dreigt de contributie stop te zetten als de kerk zich tegen het centrum blijft uitspreken. Ook zijn er dreigende anonieme telefoontjes aan het adres van de kerk geweest waarin wordt meegedeeld dat er geen prijs gesteld wordt op de bemoeienissen van de kerk met de bewoners van het AZC.
Wethouder Th. G. Schomaker (CDA) van de gemeente Vlagtwedde ergert zich er mateloos aan dat het verwijderingscentrum in Ter Apel wordt afgeschilderd als een plaats waar mensenrechten met voeten worden getreden. De Rooms-Katholieke Kerk in Ter Apel weigert een brief van de heer Th. Schomakers op te nemen in het kerkblad over het Vc Ter Apel. Schomaker beschuldigt in zijn brief allerlei groepen ervan dat zij de indruk wekken, dat er onzorgvuldig met de rechten van de asielzoekers wordt omgegaan.
Wethouder Schomaker beschrijft in een opiniestuk in een regionale krant de procedure en voert aan dat kerken en andere organisaties zich niet moeten bemoeien met de procedure in Nederland. Schomaker legt uit hoe de procedure werkt en wat er met de term 'uitge- procedeerde asielzoekers' wordt bedoeld.
26 - 06 - 1996
De ondergedoken Iraniër is weer opgespoord door de marechaussee. Hij is door bewoners even gesignaleerd in het Vc. Daarna wordt hij naar de gevangenis te Nieuwersluis overgebracht.
27 - 06 - 1996
Sjoerd Visser, advocaat uit Stadskanaal en ge-specialiseerd in asielzaken, reageert op de ingezond-en brief van wethouder Th. Schomaker. Hij schrijft dat Schomaker doet voorkomen alsof Ter Apel de kroon is op een keurige asielprocedure. Dat is niet waar, schrijft Visser. Nederland heeft allang geen zorgvuldige asielprocedure meer. We hebben in plaats daarvan gekozen voor restrictief beleid. Dat beleid is kennelijk alleen te realiseren door minder zorgvuldig en humaan met de asielprocedure om te springen.
Sjoerd Visser vindt het dan ook terecht dat de kerken in Ter Apel protesteren tegen wat er in Vc Ter Apel gebeurt. Zij bevinden zich in het goede gezelschap van Tweede Kamerleden die bepleiten dat het Vc wordt afgeschaft en wordt omgezet in een gewoon AZC, zo schrijft Sjoerd Visser.
28 - 06 - 1996
In een artikel in de regionale pers kondigen mede-werkers van de Centrale Opvang Asielzoekers in de regio Noordoost aan dat zij op persoonlijke titel hun afkeuring gaan uitspreken over de gang van zaken in het verwijdercentrum voor uitgeprocedeerde vluchte-lingen in Ter Apel. De medewerkers vinden dat de belangen van hun cli‰nten niet gebaat zijn met het in stand houden van een verwijdercentrum.
De COA-medewerkers zijn geschrokken van de gebeurtenissen die zich de afgelopen weken in het verwijdercentrum hebben afgespeeld. Sociaal-werker, Klaas Mulder, benadrukt dat het COA-personeel zijn kritiek uit op persoonlijke titel. Als medewerkers in de opvang kunnen we het ons niet permitteren om kritiek te leveren op het Justitie beleid, zegt hij.
29 - 06 - 1996
Nadat het centrum al twee maanden open is komt dan waarschijnlijk binnen enkele weken de reeds lang toegezegde rechtsbijstand voor de uitgeprocedeerden. Dat is de inzet en de oogst geweest van de gesprekken tussen de interkerkelijke stichting Inlia in Groningen en de leiding van het asielzoekerscentrum in Ter Apel.
JULI
02 - 07 - 1996Directeur Mulder kondigt enkele verbeteringen aan, die vanaf de aanvang zijn toegezegd, maar waar niets van terecht is gekomen. Het Regionaal Bureau voor Onderwijsvoorzie- ningen (RBO) gaat deze week inventariseren welke cursussen de bewoners willen volgen. Tevens krijgt het Bureau voor Rechtshulp inzage in de dossiers van de IND.
Directeur Jan Mulder wil de buitenwereld laten zien dat het centrum geen gevangenis is. "De bewoners hebben niets misdaan en kunnen het centrum verlaten wanneer ze willen, ze mogen praten met wie ze willen en de bescherming van hun privacy en mensenrechten zijn onze prioriteiten," zo meldt hij.
04 - 07 - 1996
Fractiespecialist van de PvdA, Bert Middel zegt na een werkbezoek aan Ter Apel dat aan de opvang van asielzoekers in Ter Apel niets mankeert. Over de kwaliteit van de humanitaire hulpverlening wil hij geen kwaad woord zeggen. Hij vindt dat de discussie vooral moet gaan over de vraag of het juist is alle uitge-procedeerden bij elkaar in één centrum te zetten.
Bert Middel wil het verwijdercentrum nog een royale kans geven. "We hebben bij de evaluatie in de Tweede Kamer in september de keuze uit drie mogelijkheden: het blijft zo, het centrum wordt een gewoon asiel-zoekerscentrum of de uitgeprocedeerde asiel-zoekers worden opgesloten. In dat laatste geval moet je de vreemdelingenwet wijzigen."
12 - 07 - 1996
Het Huis van Bewaring in Ter Apel, naast het AZC onderdeel van het verwijdercentrum, krijgt er 128 cellen extra bij, zodat het totaal komt op 384.
Van de 141 vreemdelingen die op eigen gelegenheid naar Ter Apel zijn gestuurd, zijn er 65 nooit aange-komen. En van de 76 die zich wel bij de receptie van het verwijderings- centrum hebben gemeld zijn er inmiddels 27 'verdwenen'.
D'66 kamerlid Boris Dittrich zegt tijdens een werkbezoek aan Ter Apel dat hij het vreemd vindt dat er slecht 33 mensen in Ter Apel zitten. Hij vindt dat vooral de vreemde- lingendiensten moeten worden 'opgepord' meer mensen in Ter Apel te plaatsen, omdat de doelgroep bestaat uit zogeheten technisch niet verwijderbaren: vreemdelingen die geen documenten hebben of over wier herkomst twijfel bestaat.
31 - 07 - 1996
Volgens de interkerkelijke stichting Inlia is er een grote behoefte aan rechtsbijstand bij de uitgeprocedeerde asielzoekers. Tot dan toe vindt rechtshulp alleen plaats door het bestuderen van dossiers door de rechts-bijstand. Die houdt kantoor op de IND verwijde- rings-unit op het politieburo van Ter Apel. Het is niet de bedoeling dat zij spreekuur houdt en met de vluchte-lingen spreekt. Bovendien zegt de heer Baljon, hoofd unit verwijdering, dat hij en de IND nog altijd het laatste woord hebben over de dossiers.
Een vluchteling uit Kameroen is voor meer dan twee weken overgeplaatst naar HvB Nieuwersluis, ge-vangenis voor vreemdelingenbewaring. Er is geen opgaaf van redenen. Na 18 dagen wordt hij dan ook door tussenkomst van de rechter vrijgesproken. De man wordt per onmiddellijk naar Ter Apel teruggestuurd.
Hij zit in Nieuwersluis in een cel naast de Iraniër die op 21 juni verdwenen is en weer opgepakt. De Kameroenees meldt als hij weer vrij is dat het heel slecht gaat met die Iraniër. Deze zou aan epilepsie-aanvallen lijden.
Justitie wil een Liberiaanse vluchteling uitzetten naar Nigeria. Er wordt geprobeerd haar aan de autoriteiten te overhandigen met een vals document. Zij meldt aan de Nigeriaanse autoriteiten dat dat document vals en niet op haar van toepassing is. De Nigeriaanse autoriteiten accepteren haar dan ook niet. Zij wordt teruggevlogen naar Schiphol en teruggebracht naar Vc Ter Apel.
