Inleiding
oktober-november
augustus-september
juni-juli
april-mei
november 1996
AUGUSTUS
05 - 08 - 1996Volgens jurist Sjoerd Visser komt het regelmatig voor dat uitgeprocedeerde asielzoekers in het Vc onverhoeds van hun bed worden gelicht en het land uitgezet. Ook John van Tilborg van Inlia is een warm voorstander van een zorgvuldiger beleid. "Ik heb Justitie al vaker voorgelegd dat een uitgezette asielzoeker na aankomst in zijn land werd gearres- teerd. Maar daar is nooit onderzoek naar gedaan. Sterker: het wordt soms zelfs bewust tegengehouden. We zijn een onderzoek gestart naar het uitzettingsbeleid van een aantal landen. Daar komt ondermeer uit dat er in Nederland totaal geen parlementair toezicht is op het uitzettingsbeleid."
16 - 08 - 1996
Een vluchteling uit Tsjaad wordt weggebracht. Medevluchtelingen zeggen dat hij nog niet gepresen-teerd is bij een ambassade. Ook zijn bagage blijft in het Vc achter. Hij vertelt later zelf dat hij naar politieburo Ter Apel is gebracht waar de heer Baljon, hoofd unit verwijdering hem mededeelt dat hij een gevaarlijk persoon is voor het Vc omdat hij geprobeerd zou hebben iemand te doden. Dat heeft Baljon weer van een personeelslid gehoord. Vanuit de politiecel wordt hij naar een gevangenis in Groningen gebracht, waar hij drie dagen in een cel zit opgesloten zonder te worden gelucht.
Op 19 augustus wordt hij overgeplaatst naar de gevangenis (HvB) te Nieuwersluis. Hij vertelt dat hij eten noch drinken krijgt. Hij krijgt een drankje te drinken waar hij ziek van wordt; ook de gevangenisarts constateert dit. Tot 7 september blijft hij gevangen in Nieuwersluis. Na die drie weken gevangenschap komt hij vrij. Hij moet een document ondertekenen waarin hij vrijwillig afziet van verdere opvangvoorzieningen. Hij wordt teruggebracht naar Vc Ter Apel. De IND meldt hem daar dat hij op straat zal worden gedumpt.
20 - 08 -1996
De Liberiaanse vrouw die tevergeefs naar Nigeria is uitgezet moet bij de marechaussee opnieuw vinger-afdrukken laten maken. Zij weigert omdat er al lang en breed vingeraf- drukken van haar zijn. Zij wil de kamer verlaten. Ze wordt tegengehouden en geslagen door beveiligingspersoneel om haar zo te dwingen haar vingerafdrukken af te staan. Ze schreeuwt om hulp. Medebewoners constateren verwondingen in haar gelaat.
21 - 08 -1996
De Liberiaanse wordt naar de Liberiaanse ambassade gebracht en 's avonds weer in het Vc teruggebracht.
24 - 08 - 1996
De media schrijven over de Liberiaanse vrouw naar aanleiding van een persbericht van de Bezoekersgroep Groningen. Zij is geslagen door een medewerker van de marechaussee. Zij is daarbij verwond.
27 - 08 - 1996
Frits Bolkestein en Jan Rijpstra brengen een werk-bezoek aan de IND-verwijderingsunit en het asielzoekerscentrum Ter Apel. Rijpstra constateert dat er gemotiveerd wordt gewerkt en zorgvuldig met asielzoekers wordt omgegaan. Ze krijgen een respectvolle behandeling,zegt hij. De VVD constateert enkele knelpunten. "Op welke wijze kunnen wij de asielzoeker bewegen naar het land van herkomst terug te keren? De helft van het aantal asielzoekers komt niet in Ter Apel aan. Als dit zo blijft, dan zullen wij ons moeten afvragen of het systeem wel werkt," aldus Rijpstra.
SEPTEMBER
05 - 09 - 1996Een Ethiopiër en een Kameroenees worden na twee uur te zijn vastgehouden in een politiecel op treinstations gedumpt. Beiden hebben langer dan vier maanden in het verwijdercentrum verbleven. Het Autonoom Centrum wijst er in een persbericht op dat veel vluchtelingen, zoals deze twee, al vier maanden in Vc Ter Apel verblijven, terwijl Justitie een verblijf van maximaal drie maanden stelt. Justitie verwacht daarna 50% te zullen uitzetten, 25% wegens non-coöperatief gedrag op straat te dumpen en 25% naar een regulier AZC te sturen omdat zij wel meewerken aan hun uitzetting.
De Kameroenees weigert uit het busje te stappen uit verzet tegen de dumping. Er ontstaat een handgemeen waarbij de vluchteling gewond raakt. Hij wordt elders alsnog gedumpt op een treinstation.
Beide vluchtelingen krijgen v˘˘r vertrek uit Vc Ter Apel een brief van de COA overhan- digd waarin het volgende vermeld staat: "U heeft zich niet gehouden aan de voor u geldende huisregels of instructies van de beveiligingsbeambte c.q. stafmedewerker." En verderop: "Dit verbod geldt gedurende: permanent. Reden: wegens uitzetting uit cen- trum."
De IND geeft hen pas een brief als ze eenmaal het Vc uit zijn en in een politiecel de dumping moeten afwachten. De IND geeft hen dan een bevel het land te verlaten.
Beiden melden dat de periode in Vc Ter Apel vier maanden van angst, intimidatie en vernedering zijn geweest. Angst om elk moment te kunnen worden opgepakt, om zomaar in een gevangenis te kunnen worden gezet. Gevangenschap is hen niet alleen regelmatig als dreiging voorgehouden, het is de Kameroenees ook daadwerkelijk overkomen, zonder opgaaf van redenen.
Niemand doet in het Vc Ter Apel een oog dicht, zegt de Ethiopiër. "Want er zijn ook mensen 's nachts meegenomen. Ik ben veertien keer verhoord. Alsof ik een misdadiger ben. Ik moest steeds dezelfde vragen beantwoorden. De gekste vragen. Hoe ik er over dacht om een Nederlandse vrouw te trouwen en of ik naar de disco wilde. Er werd voortdurend tegen mij gezegd dat ik op straat zou worden gezet. En dan moest ik mij maar redden. Ik kon beter zelf weggaan."
Een Koerdische familie uit Irak is ondergedoken. De man zou herhaaldelijk te kennen hebben gegeven een einde te willen maken aan zijn leven. De marechaussee gaat op zoek naar de familie.
08 - 09 - 1996
Een vluchteling die ontslagen is uit psychiatrische opvang, keert terug in het Vc. Zijn moeder, ook in het Vc, doet herhaalde verzoeken bij de IND hem niet aan zware verhoren te onderwerpen en hem met rust te laten. De IND verhoort hem toch. Hij krijgt opnieuw psychiatrische problemen. Hij wordt opnieuw opgenomen en geeft te kennen dat hij niet tegen de sfeer in het Vc op kan.
Plotseling worden alle bezoekers geconfronteerd met nieuwe bezoekregels. Een bezoeker kan niet meer naar de kamer van een te bezoeken vluchteling toe; de vluchteling wordt opgehaald door bewakingspersoneel en naar de bezoeker toegebracht. Door de nieuwe bezoekregeling ontstaan wachttijden. Sommige bezoekers komen voor niets, de bewaking zegt dat te bezoeken personen helemaal niet in het Vc zitten. Andere bezoekers hebben het sterke vermoeden dat nummers van de kentekenplaat van hun auto's worden geno- teerd.
12 - 09 - 1996
Vluchtelingen in het verwijdercentrum Ter Apel verblijven daar drie maanden plus acht weken. De acht weken zijn noodzakelijk voor de "administratieve afwikkeling". Dat zegt Liesbeth Rensman woord-voerster bij de voorlichting van het Ministerie van Justitie, in reactie op een persbericht daarover van het Autonoom Centrum. Rensman meldt in diezelfde reactie dat beide gedumpten 'drugsdealers' zijn die het centrum 'opruiden'. Er wordt naar een legitimatie gezocht om deze gedumpten het stempel 'non-coöperatief' te kunnen opdrukken zodat ze roekeloos gedumpt kunnen worden. 'Non-coöperatief' staat voor niet meewerken aan verwijdering. Beide vluchtelingen melden dat ze niet 'non-co- peratief' zijn geweest. Het enige dat ze niet hebben gedaan, is formulieren ondertekenen waarvan volstrekt onduidelijk is wat ze dan eventueel zouden ondertekenen. De formulie- ren zijn in het algemeen opgesteld in de Nederlandse taal. De Ethiopiër zegt dat hij niet wil liegen; hij zou namelijk moeten liegen als hij was meegegaan naar het Ethiopische consulaat waar hij dan had moeten vertellen dat hij vrijwillig wil terugkeren. Ethiopi‰ neemt alleen vluchtelingen terug die vrijwillig terugkeren.
14 - 09 - 1996
In een interview licht John van Tilborg van de Stichting Inlia de dumping van de twee vluchtelingen van 5 september toe. De Kameroenees en de Ethiopiër zijn op 5 september vanuit het centrum in een busje gezet. Er zou met hen een gesprek op een politiebureau worden gevoerd. Daar zijn ze ingesloten, zonder dat daar een rechtsgrond voor was. Zij waren daar niet van op de hoogte en hun gemachtigden al evenmin. Dat is om te beginnen al in strijd met de wet. Zij kregen in het politiebureau een beschikking dat ze het land uit moesten zijn voor 6 september. Ze kregen dus een beschikking achteraf. In de beschik- king van het Ministerie van Justitie, gedateerd 5 september, staat dat zij bij het Centraal Orgaan Asielzoekers bezwaar kunnen aanteken op grond van artikel 7.1 van de Algemene Wet Bestuursrecht.
21 - 09 - 1996
Peter van Berkel, plaatsvervangend hoofd unit verwijdering van de IND, zegt in een interview dat een gehoor of verhoor van een vluchteling niet kan worden gesimuleerd. Het dossier is de basis voor die gesprekken. De MVV'er (Medewerker Voorbereiding Vertrek) bouwt een vertrouwensband op met de uitgeprocedeerde; op een zakelijke manier is hij bijna een sociaal werker. "Neem maar aan dat die interviews niet onmenselijk zijn," zegt hij nog.
Kinderen onder de vijftien jaar worden niet apart gehoord en jongeren worden minder confronterend behandeld dan volwassenen, zegt van Berkel. Maar een Joegoslavische veertienjarige weet na drie maanden wel beter. De jongere vertelt over de gang van zaken. "De IND zegt me dat mijn moeder heeft verklapt dat we via Duitsland zijn gekomen. Je kan ook beter open kaart met ons spelen zegt die man van de IND."
Het verwijdertraject behelst een onbeperkt aantal interviews die twee uur, maar ook een hele dag kunnen duren. Het identititeitsonderzoek van vreemdelingen in Ter Apel heeft veel raakvlakken met een recherche-verhoor, volgens de IND. De MVV'ers leren dat in een vierdaagse cursus op de politieschool.
"Er wordt niet getergd," zegt van Berkel. Een Togolese moeder denkt daar anders over. Nadat ze heeft toegegeven dat ze van haar reisagent het advies heeft gekregen zich als Nigeriaanse voor te doen, krijgt ze een speciale behandeling. Ze moet drie keer in een week om half negen 's morgens voor een interview verschijnen. Voor het interview moet ze dan eerst haar baby verzorgen. En iedere keer gaat het gesprek niet door of begint het uren later. "Sta ik daar met mijn kleintje in de kou", vertelt ze.
"Als je niet meewerkt, zetten we je op straat, dan kan je nergens heen. Geef eerlijk antwoord, anders laten we je opsluiten", zo zeggen IND'ers. Deze zinnen keren tijdens de verslagen van uitgeprocedeerden over de gehoren steeds weer terug.
23 - 09 - 1996
Vluchtelingen krijgen een brief van een juriste van de organisatie voor rechtsbijstand met een uitnodiging te spreken over hun dossier. Er zal worden onderzocht of men nog mogelijkheden heeft, zo staat in de brief. Als je niet op die afspraak kunt komen, dien je de rechtsbijstand te bellen. Een soort zachte drang dus. De afspraken vinden plaats in de kantoren van Inlia en VVN. Dat is verwarrend voor de vluchtelingen. Wie is wie? Tot nu toe zegt de IND dat deze organisatie slechts dossiers bekijkt en geen spreekuur houdt. Deze reorganisatie werkt dan ook verwarrend voor de vluchtelingen, zoals te voorzien is.
24 - 09 - 1996
De raadsman van de in Arnhem op straat gedumpte Ethiopiër, dhr. Werink, wil via een voorlopige voorziening opvang voor hem afdwingen. De zaak dient bij Bestuursrecht in Groningen en twee weken later zal uitspraak volgen.
Een Armeense vluchtelinge wordt uitgezet na een verblijf van meer dan vier maanden in het Vc. De ambassade schreef haar dat Armenië haar niet wil terugnemen omdat ze Russische is. Ze verzet zich hevig en wordt gekneveld door de marechaussee, waar omstanders van schrikken.
25 - 09 -1996
Vier Iraniërs worden naar Iran uitgezet. 27 - 09 - 1996
Op een treinstation in de provincie Groningen worden twee vluchtelingen uit het Vc Ter Apel op straat gezet. Het gaat om vluchtelingen uit Ethiopië en Tsjaad.Beide hebben langer dan drie maanden in het Vc gezeten. Ook zij krijgen twee brieven mee. E‚n van de IND, getekend 25 september, met de order dat ze het Vc en Nederland binnen 24 uur na uitreiking en uiterlijk op 28 september dienen te hebben verlaten. Reden: "Op grond van met u gevoerde gesprekken en de uitkomsten van de onderzoeksresultaten is gebleken dat u geen medewerking heeft verleend aan uw verwijdering uit Nederland." In die brief staat ook: "Het bevoegde gezag zal worden ingeroepen om uw plaats in het Vertrek Centrum Ter Apel te doen ontruimen en u te brengen naar een belangrijk knooppunt van openbaar vervoer in Nederland." Deze constructie is ingebouwd zodat vluchtelingen niet in het dorp Ter Apel gedumpt worden en gaan rondzwerven. Daar zou immers de Ter Apelse dorpsgemeenschap op tegen kunnen zijn. De brief van de COA, die beiden meekrijgen, bericht het einde voor hen van de Regeling Verstrekkingen Asielzoekers. "Dit impliceert tevens dat ik u de toegang tot het centrum ontzeg." Wel kan men tegen zo'n besluit een bezwaarschrift indienen binnen 6 weken. Beide orders zijn genomen op basis van wat Schmitz 'non-coöperatief' gedrag noemt: niet meewerken aan uitzetting. Deze vluchtelingen hebben helemaal niet tegengewerkt. Zij hebben wel geweigerd formulieren te ondertekenen waarvan ze de inhoud niet kenden. Zo moet één van hen als hij verlof aanvraagt om een weekend bij zijn vriendin te mogen zijn, in ruil daarvoor een formulier ondertekenen. Later blijkt dat dat formulier inhoudt dat hij vrijwillig het land zou verlaten.
De eerder naar Nigeria uitgezette Liberiaanse vrouw wordt samen met een Kameroenees gezin gemaand snel in te pakken. Met uitzondering van de moeder en haar baby worden de anderen geboeid afgevoerd naar Schiphol waar ze in afwachting van uitzetting worden opgesloten. De moeder wordt geslagen, braakt in haar cel, hetgeen niet wordt opgeruimd. De baby is ook ziek. Het gezin wordt uitgezet naar Kameroen en na 5 weken is nog steeds niets van hen vernomen ondanks de afspraak dat de familie kontakt zou opnemen zodra zij in een veilige situatie zou zijn.
Bij de Liberiaanse wordt voor de tweede maal gepoogd haar aan de Nigeriaanse autoritei- ten te overhandigen, wederom met valse documenten die niet op haar van toepassing zijn. De uitzetting mislukt weer, zij wordt teruggevlogen naar Schiphol en daar op straat gedumpt.
