De uitdaging van Evian:
Water uit GATS !
Een oproep aan de Europese Unie om haar vragen voor de liberalisering van watervoorzieningen, in het kader van de GATS onderhandelingen, terug in te trekken.
Juni 2003
De G8 komt deze week samen in Evian aan de oevers van het meer van Geneve. Deze bijeenkomst heeft "water" heel toepassellijk uitgeroepen tot één van haar belangrijkste thema's. Er is sprake is van een wereldplan om één van de Millennium Ontwikkelingsdoelstellingen te halen, namelijk tegen 2015 het aantal mensen met de helft verminderen dat geen toegang heeft tot water en sanitataire voorzieningen.
Maar aan de andere kant van het meer, in Geneve zelf, maken Europese diplomaten van onderhandelingen in de Werelhandelsorganisatie (WTO) gebruik om de liberalisering te verkrijgen van watervoorzieningen in derde landen, tot profijt van de Europese privé watermaatschappijen. In het kader van de "voortschrijdende liberalisering" opgelegd door het WTO Akkoord over de Handel in Diensten (GATS), heeft de Europese Unie haar oog laten vallen op de watervoorzieningen van 72 WTO-lidstaten, zowel ontwikkelde landen als ontwikkelingslanden en minst-ontwikkelde landen.
De EU heeft er geen geheim van gemaakt dat ze in het GATS-akkoord "eerst en vooral een instrument ziet voor het profijt van de bedrijfswereld en niet alleen voor de bedrijfswereld in het algemeen, maar voor individuele dienstenbedrijven die hun diensten willen exporteren of in het buitenland willen investeren en opereren". Voortbouwend op haar poging om "water voor menselijk gebruik" onder te brengen in de GATS-categorie "milieudiensten", verzekerde de Europese Commisse de privé watermaatschappijf Thames Water het volgende:
"Het is één van de hoofddoelstellingen van de EU in de nieuwe onderhandelingsronde om voor de Europese dienstenbedrijven echte en betekenisvolle markttoegang tot stand te brengen voor hun export van milieudiensten"
Europese waterbedrijven beheersen de wereldwatermarkt. De twee grootste privé watermaatschappijen, Vivendi en Suez (allebei Frans), controleren 70% van al de particuliere waterdiensten. De derde grootste is Thames Water dat nu een onderdeel is van de Duitse nutsbedrijvengroep RWE. Voor deze bedrijven en hun kleinere (meestal Europese) concurrenten, betekent GATS toegang tot nieuwe markten en versterkte rechten.
Maar de liberalisering van waterdiensten heeft in vele landen ernstige problemen veroorzaakt. De komst van buitenlandse multinationals heeft meestal geleid tot hogere tarieven, die dikwijls onbetaalbaar bleken voor arme gezinnen. Alle landen die in het kader van GATS liberaliseringen zouden afspreken in de watersector, binden zich voor altijd en zullen deze liberaliseringen niet meer kunnen omkeren ondanks de negatieve sociale gevolgen.
Er is massaal protest tegen de Europese GATS-waterliberaliseringsvragen in alle uithoeken van de wereld. Verscheidene EU lidstaten hebben kritiek geuit op deze vragen en de EU schijnheiligheid verweten omdat de EU (terecht) zelf geen liberalisering van de Europese watervoorzieningen aanbiedt in het kader van de GATS-onderhandelingen. Zelfs bepaalde leden van de waterindustrie zelf hebben zich uitgesproken tegen de opname van water in de GATS-onderhandelingen en ontwikkelingslanden zoals Zuid-Afrika hebben opgeroepen om water gewoon helemaal uit GATS te halen.
Gezien de mogelijke schade die GATS liberaliseringsengagementen overal ter wereld kunnen berokkenen aan kwetsbare gemeenschappen, doen we een oproep aan de EU en in het bijzonder aan haar G8-leden, Frankrijk, Duitsland, Italië en Groot-Brittannië, om hun vraag tot liberalisering van de watersector in andere WTO-lidstaten onmiddellijk terug in te trekken.
We roepen de EU ook op om haar voorstel tot herclassificering van de GATS-categorie "milieudiensten" in te trekken, waarmee ze probeert om "water voor menselijke consumptie" binnen te brengen in de huidige GATS-onderhandelingen.