28 april 2003

EU-landen werken steeds intensiever samen in het collectief
deporteren van uitgeprocedeerde vluchtelingen en mensen zonder
verblijfspapieren. De hierbij betrokken diensten zijn ministeries van

Justitie en Buitenlandse Zaken, grensbewakingsdiensten en
vreemdelingenpolitie. Met name Nederland, Belgie, Duitsland en
Frankrijk hebben al vele eurocharters ingehuurd met bestemmingen als

Kosovo, Kameroen, Nigeria, DR Congo en Marokko. Een persbericht van
de Nederlandse ministerraad over de intensivering terugkeer
uitgeprocedeerde vreemdelingen van1 februari 2002 meldt:
"Samenwerkingsverbanden met Duitsland hebben in december vorig jaar
al geleid tot de uitvoering van gezamenlijke charters naar een aantal
Afrikaanse landen. Ook worden samenwerkingsverbanden met de Verenigde
Staten opgezet om charters efficiënt en goedkoper in te zetten."

Eurocharteren is een direct gevolg van Europees geharmoniseerd
deportatiebeleid. EU-landen stemmen hun terugname-overeenkomsten met
herkomstlanden op elkaar af, kunnen gezamenlijke druk uitoefenen op die
landen, met name ook op de landen die tezijnertijd tot de EU zullen
toetreden. Vanuit Nederland bijvoorbeeld worden alle missies van
bewindslieden en ambtenaren naar belangrijke herkomstlanden aangegrepen om
de Nederlandse terugkeerproblematiek aan te kaarten en

te verwachten valt dat dit in eveneens vanuit Europees verband
gebeurt en op elkaar afgestemd wordt.
Waarschijnlijk worden ook landingsrechten gezamenlijk makkelijker
afgedwongen. Eurocharteren (supra-nationaal charteren) is wellicht
nog goedkoper en efficienter dan nationaal charteren. Een
chartertoestel is bijvoorbeeld sneller vol te krijgen vanuit
verschillende EU-landen, waardoor elk land zich de kosten bespaart
van (te lange) vreemdelingendetentie bij het 'voorverzamelen' (aan
deportatie gaat vaak vreemdelingendetentie vooraf). Voor
daadwerkelijke terugkeer zijn laisser-passers noodzakelijk, voor het
afgeven daarvan zijn nationaliteit en identiteit van de uitzetbaren nodig,
hetgeen nogal eens op problemen stuit. Om de verkrijging van LP's te
versnellen is in Nederland een centrale afdeling ingesteld die de
dagelijkse contacten onderhoudt met de betreffende diplomatieke
vertegenwoordigingen. In samenwerking met China, Nigeria

en Angola zijn vorig jaar pilot-projecten gestart, waarbij
immigratiedeskundigen uit deze landen in Nederland zijn ingezet om de

nationaliteit en identiteit vast te stellen.

De Europese Commissie ontwikkelt voorstellen voor een Europees
terugkeerbeleid gerelateerd aan politieke, mensenrechten- en
ontwikkelingsvraagstukken. De Benelux onderhandelt al met een groot
aantal transit- en herkomstlanden om te komen tot terug- en overname
overeenkomsten.

In maart 1995 organiseerden Nederland, Frankrijk en Duitsland
gezamenlijk een van de eerste die een zogenaamde Eurocharter
organiseerde, naar Zaïre.
In 1996 deporteerde Nederland ook een groep Zaïrezen in samenwerking met
de Franse autoriteiten.. De bedoeling om 30 à 35 Zaïrezen vanuit Nederland
met die charter te deporteren mislukte omdat dit plan uitlekte en veel
vluchtelingen onderdoken. Tien Zaïrezen werden met een Boeing naar een
militaire basis nabij Parijs gebracht en vervolgens samen met 88 Franse
sans-papiers (o.a. uit het kerkasiel van de St. Bernard) uit Zaïre, Mali,
Senegal, en Tunesië doorgevlogen, waarbij de Zaïrezen in Kinshasa werden
gedropt. Ook Frankrijk bereidde deze uitzetting in grote stilte voor. Air
Charter,

een dochter van Air France, werd slechts enkele uren van tevoren
ingelicht. De vakbond CFDT-Air France deelde destijds de directie
meede dat hun leden niet wilden meewerken aan politie-operaties. De
CFDT, samen met de CGT, riepen destijds op tot demonstraties tegen
"les charters de honte", "de charters van de schaamte". Ook in Mali
leidde deze massadeportatie tot demonstraties.

Te verwachten valt dat de komende tijd de Europese uitzettingsmachine

op nog vollere toeren zal draaien en dat veel Eurocharters hierbij
worden ingezet. Dit biedt perspektief voor meer en breed verzet
hiertegen.

Autonoom Centrum Amsterdam