De Fabel van de illegaal 56, januari/februari 2003 Auteur: Eric Krebbers Bron: De Fabel van de Illegaal   Niet meer thuis op anti-oorlogsdemonstraties   Op 26 oktober 2002 werd tegelijk in Amsterdam en Rotterdam gedemonstreerd tegen de mogelijke oorlog tegen Irak. Onder de duizenden betogers bevonden zich helaas ook heel wat Arabische nationalisten, autoritaire communisten, libertariërs, antisemieten, anti-Amerikanisten en zelfs neo-nazi's. Kritiek op Saddam Hoessein was er nauwelijks, op Israël des te meer. Maar kan links nog wel voor bevrijding en menselijkheid staan, wanneer men kritiek op Hoessein min of meer inslikt? Wanneer er zelfs gedemonstreerd wordt samen met aanhangers van die afschuwelijke dictator? De Fabel van de illegaal voelt zich in ieder geval steeds minder thuis op dit soort demonstraties. De Iraakse Ba'ath-partij van Hoessein komt voort uit het Arabische nationalisme.1 Die stroming kreeg in de jaren 30 en 40 veel steun uit nazi-Duitsland. Men rook in Irak voor het eerst aan de macht in 1941 toen nationalistische officieren een coup pleegden, zwaar gesteund door nazi-Duitsland. Al snel werden ze weer afgezet door de Britten. Uit wraak organiseerden de nationalisten pogroms waarbij 200 joden de dood vonden en meer dan 1.000 het ziekenhuis in geslagen werden. Ruim 500 joodse winkels werden geplunderd. De officieren zeiden dat ze "het jodenvraagstuk" precies zo wilden oplossen als men dat in nazi-Duitsland deed. Overigens moesten ook communisten het ontgelden. In 1958 pleegden Arabische nationalistische "vrije officieren" opnieuw een staatsgreep. Eerst werkten ze nog samen met de socialisten en communisten, maar vanaf 1963 werden die net als de Koerden en joden met tienduizenden tegelijk vermoord. Die laatsten vluchtten massaal het land uit. Benden van de Ba'ath-partij oefenden overal in het land terreur uit. Een van de leiders daarvan was Saddam Hoessein. In 1968 greep de Ba'ath-partij van Hoessein uiteindelijk de macht. En in 1979 trok hij de absolute macht naar zich toe door de andere Ba'ath-leiders te laten vermoorden. Tot aan zijn inval in Koeweit in 1990 werd dictator Hoessein militair gesteund door de westerse landen. Nederlandse en Duitse bedrijven leverden zelfs gifgas waarmee Hoessein daags na de beëindiging van de Eerste Golfoorlog Koerdische dorpen begon te bestoken. Tijdens zijn regime heeft Hoessein naar schatting 1 miljoen burgers laten ombrengen, en nog eens 1 miljoen Irakezen hebben de dood gevonden bij de beide Golfoorlogen die hij begon. Ook vrouwen worden in Irak keihard onderdrukt. Zo laat Hoessein bijvoorbeeld prostituees voor straf onthoofden.2 Verder zijn 1,5 miljoen Irakezen het slachtoffer geworden van gedwongen verhuizingen en zijn ruim 4 miljoen mensen het land uit gevlucht. "Eenheid, vrijheid en socialisme!", is de officiële leus van de Ba'ath-partij. Eenheid van "het Arabische volk", bevrijding van het imperialisme en zionisme, en socialisme in de zin dat alles staatseigendom is. Het als anti-zionisme verklede antisemitisme is staatsdoel. Van de 120.000 joden die eens in Irak woonden zijn er nu nog 50 over. De rest is vermoord of verdreven in het kader van "de reiniging van het Arabische volkslichaam". Israël wordt door Hoessein ook wel omschreven als een "kankergezwel" of "AIDS-virus" dat de Arabische wereld ziek maakt. Hij heeft de vernietiging van Israël daarom tot een officieel Iraaks staatsdoel gemaakt. Het ergste soort gajes Dat Hoessein van het allerergste soort gajes is, valt echter nauwelijks op te maken uit de oproepen voor de anti-oorlogsdemonstraties. Ja, er wordt in elk pamflet wel een keer gesproken over het "dictatoriale" of "reactionaire" Iraakse regime. Maar daar blijft het dan bij. En als er al over het leed van de bevolking gesproken wordt, dan gaat het altijd uitsluitend over de door het westen aan Irak opgelegde boycot. Zelden over de krankzinnige repressie en slachtpartijen door Hoessein zelf, laat staan over zijn antisemitisme. Die relatief kritiekloze houding zette de deur op een kier voor aanhangers van Hoessein om mee te doen. Bij de demonstratie in Amsterdam werden dan ook enkele portretten van Hoessein meegedragen door Arabische nationalisten. De Socialistische Arbeiders Partij (SAP) vond dat er in de anti-oorlogsbeweging ook ruimte gemaakt moet worden voor moslims die "het Iraakse volk willen verdedigen". Men zag wel in dat dat voor problemen zou kunnen zorgen. "Veel moslims - in het bijzonder jongeren - lijken zich tot religieuze, soms fundamentalistische stromingen aangetrokken te voelen. Er is veel voor te zeggen om deze groepen niet uit te sluiten - het zou de kracht van de anti-oorlogsbeweging beperken." Maar er mocht dan van de SAP "geen enkele ruimte voor antisemitisme zijn".3 Antisemitisme is echter een van de wezenskenmerken van het moslimfundamentalisme. En inderdaad bleek op de demonstratie weer een aantal van de antisemitische betogers aanwezig die - gewapend met Palestijnse vlaggen - eerder zo'n groot stempel gedrukt hadden op de pro-Palestina-demonstratie van 13 april 2002.4 Net als toen werden er ook nu weer antisemitische leuzen gescandeerd als "Hamas, Hamas, alle joden aan het gas". Hoessein heeft zoals bekend onder de Palestijnen veel aanhangers. Hij is sowieso de held en de hoop van alle antisemieten in de Arabische wereld omdat hij Israël bedreigt met gifgas. Tijdens de Tweede Golfoorlog liet hij Scud-raketten afschieten op Israëlische steden, toen gelukkig nog zonder gifgas. Veel van de sprekers bij de recente demonstraties kwamen steeds weer terug op de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden. Iemand van een Marokkaanse organisatie kreeg het zelfs voor elkaar om Irak niet één keer te noemen, alsof het eigenlijk een demonstratie tegen Israël betrof. Dit soort toespraken sluit nauw aan bij de antisemitische strategie van Hoessein om een eventuele Derde Golfoorlog in de media tot een conflict te maken tussen de Arabische wereld en "de joden". Tussen alle moslims en Arabische nationalisten aan de ene kant, en Israël en alle door "de joden" gegijzelde westerse landen aan de andere kant. Volksnationalisten en stalinisten Ook de neo-nazistische Nederlandse Volks Unie (NVU) had aangekondigd te komen demonstreren. "De zionistische lobby probeert via de aanval op Irak haar greep op de wereld te vergroten. Deze lobby heeft al onnoemelijk veel schade aangericht, daar kunnen de Palestijnen het nodige over vertellen", schreef NVU-leider Constant Kusters in een persbericht.5 Een ambassademedewerker van Irak liet weten blij te zijn met deze steun, en hij hoopte dat de NVU samen met de linkse betogers als één blok zou demonstreren. In een reactie zei SP-er Van Bommel geen actie te zullen ondernemen tegen een eventuele NVU-deelname aan anti-oorlogsdemonstraties. "De NVU stelt niets voor, maar in Nederland is een vrijheid van demonstratie. We kunnen niet uitmaken wie aan een protestmars deelneemt." 6 Gelukkig kwamen de NVU-ers voorzover bekend niet opdagen. Wel aanwezig waren Eite Homan en Johan van Enk van het eveneens neo-nazistische Aktiefront Nationale Socialisten (ANS). Ondanks Van Bommel werden die direct door enkele demonstranten uit de demonstratie verwijderd. Hoessein kan op veel sympathie rekenen van allerhande neo-nazistische partijen in Europa en de VS. Hij ontvangt regelmatig neo-nazi's op de thee. De Oostenrijkse FPÖ-leider Jörg Haider heeft hem zelfs meer dan eens met een bezoek vereerd. Die goede betrekkingen van Arabische nationalisten met nazi's dateren nog uit de tijd van het Derde Rijk. Nazi-Duitsland stak destijds veel tijd en geld in de opbouw en de beïnvloeding van het Arabische nationalisme in Irak en Syrië, en ook in het moslimfundamentalisme in Egypte en Palestina.7 Op die manier wilde Hitler de Britse en Franse macht in het Midden-Oosten ondergraven. Het volksnationalisme en antisemitisme van de nazi's sprak erg aan, en vandaag de dag zijn de ideologieën van zowel de Iraakse en Syrische Ba'ath-partijen als de moslimfundamentalistische organisaties in de kern nog steeds nationaal-socialistisch. Dat verklaart dus ook de deelname van ANS-leden aan de demonstratie. Op 14 december 2001 was de ANS-er Homan overigens ook al eens in Den Haag opgedoken op de jaarlijkse moslimfundamentalistische anti-Israël demonstratie. Die is ooit ingesteld door de Iraanse ayatollah Khomeiny op de laatste vrijdag van de ramadan. Vlak na de vorige Golfoorlog zei Homan: "Nu het communisme aan het instorten is, ligt de prioriteit bij de strijd tegen de VS. En bij die strijd vinden we Irak aan onze zijde, en Libië. Iran natuurlijk, en de Syrische president zegt ook leuke dingen. De islam is een revolutionaire kracht, in dat deel van de wereld. En dat is het al tijden: er vochten talrijke moslims mee in de SS aan het Oostfront. Dat zijn wapenbroeders van ons." Eerder had hij al gezegd: "Op het moment loopt Irak voorop in de strijd tegen de VS. Wij spannen ons dus in voor hun zaak, want die is ook de onze. Ideologisch is Saddam Hoessein natuurlijk nauw aan ons verwant. Wij zijn toch nauwer verwant aan het pan-Arabisme van Hoessein dan aan het Islamitisch Reveil van Khomeiny." 8 Deze liefde voor het moslimfundamentalisme en Arabische nationalisme wordt overigens zeker niet gedeeld door alle neo-nazi's. De haat tegen migranten en moslims zit bij velen erg diep. Steun krijgt Hoessein ook van veel autoritair-communistische partijen. Naar aanleiding van de verjaardag van zijn machtsovername in 1968 werd Hoessein onlangs nog gefeliciteerd door onder meer de Cubaanse dictator Fidel Castro en door een wereldwijd samenwerkingsverband van 43 communistische partijen. Die beloofden de dictator "totale solidariteit". Ze maakten tegelijkertijd de Iraakse Communistische Partij uit voor lakei van de VS omdat die halsstarrig weigerde mee te doen aan het feestje van de man die de destijds grootste communistische partij van het Midden-Oosten volledig vernietigde.9 Veel van de meer autoritaire communisten op de anti-oorlogsdemonstraties onthielden zich ook van elke kritiek op de Iraakse dictator. Die wordt door hen 'objectief' ingeschat als een te steunen kracht tegen imperialisme en zionisme. "Verdedig Afghanistan en Irak", stond bijvoorbeeld op een pamflet van het Verbond voor de Vierde Internationale. Anti-Amerikanisme Veel autoritaire communisten zien al het kwaad ter wereld verpersoonlijkt in het duivelse Amerikaans-Israëlische koppel Bush en Sharon. Die zouden met hun militarisme en niets ontziende kapitalisme heel de wereld overheersen, ja zelfs Europa. Dat werelddeel zou zich volgens de communisten moeten losmaken uit de wurggreep van het Amerikaanse imperialisme en een eigen onafhankelijke koers moeten gaan varen. Ook dat zou het imperialisme 'objectief' verzwakken. In werkelijkheid is de hele wereld door en door kapitalistisch, en vormen de Europese landen zelf vanzelfsprekend ook kapitalistische en imperialistische centra. En die worden door de Europese eenwording alleen maar sterker. De afgelopen 10 jaar is de wereld meer en meer het toneel geworden van de groeiende politieke en economische machtsstrijd tussen de VS en de EU. De EU probeert om ook meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. Landen als Duitsland en Frankrijk, maar ook Nederland, gaan steeds meer innige handelsbetrekkingen aan met juist de vijanden van de VS, zoals Iran, Syrië en ook Irak. Het is daar vanwege de olierijkdom en de onderdrukking van de bevolking goed verdienen. Op een beurs in de Iraakse hoofdstad Bagdad zei een Nederlandse bedrijfsleider onlangs dat het zo makkelijk zaken doen was in Irak, omdat je slechts rekening hoeft te houden met een kleine kring van beslissers. In Nederland ben je van veel meer mensen afhankelijk, verzuchtte de man. Goede banden met de dictatoriale regimes in het Midden-Oosten zijn de EU-landen heel wat waard. In het conflict met de VS koestert de EU daarom steeds het imago van gematigdheid, en van vriendelijkheid voor "de Arabische volkeren". EU-landen als Duitsland en Frankrijk werken daarom ook actief de Brits-Amerikaanse invasieplannen voor Irak tegen. "Wij Europeanen van de vrije volkeren pikken het niet dat een Texaanse cowboy wel eventjes ons Europeanen gaat vertellen wie en wat er op de wereld goed of fout is", zegt Kusters.5 In deze onderlinge imperialistische concurrentiestrijd lijken ook steeds meer linksen te kiezen voor het zogenaamd gematigde Europa, de autoritaire communisten voorop. "Stop de gek in het Witte Huis", staat ook op stickers van de veel minder autoritaire Internationale Socialisten. Maar ook in bijvoorbeeld anti-globaliseringskringen hoort men steeds vaker anti-Amerikaanse geluiden, waarbij het niet meer alleen gaat om op zich terechte kritiek op de Amerikaanse militaire en economische macht, maar ook om kritiek op "de Amerikaanse cultuur". Soms gaat het projecteren van alle kwaad op "Amerika" zo ver dat het gewoonweg lachwekkend wordt. Zo liep er in de demonstratie in Amsterdam een activist rond met een Amerikaanse vlag, waarbij de sterren vervangen waren door logo's van transnationale ondernemingen. Tussen die logo's stond ook doodleuk die van het Brits-Nederlandse Shell. De VS als het in de ogen van veel activisten vleesgeworden kapitalisme krijgt zo zelfs de verantwoordelijkheid toegeschoven voor daden van het Europese kapitaal. En zo wast men ook direct het Europese blazoen schoon. Anti-militarisme Veel van de meer democratische communisten zien gelukkig meer verantwoordelijken voor allerlei ellende dan alleen de VS. Op de demonstratie riepen die via leuzen en actieborden "Bush, Blair en Balkenende" op om geen oorlog te beginnen tegen Irak. Kritiek op Hoessein kwam er helaas ook uit die hoek nauwelijks. Men wil gewoon geen oorlog, klaar. En daar is De Fabel het op zich wel mee eens. Van oorlogen worden altijd in de eerste plaats burgers het slachtoffer, en dan nog speciaal de vrouwen en kinderen die niet de bescherming hebben die de meeste soldatenmannen wel hebben. Maar hoe wil men dan dictators als Hoessein weg krijgen? Logisch zou het zijn om binnenlandse democratische, socialistische en feministische krachten in Irak te steunen. Probleem is dat die er nauwelijks nog zijn. Kenmerkend voor fascistische dictaturen als die in Irak is nu juist dat de binnenlandse vijand zo totaal vernietigd wordt dat veranderingen van binnenuit onvoorstelbaar worden. Nazi-Duitsland is bijvoorbeeld ook van buitenaf verslagen. Weliswaar hadden de geallieerden veeleer imperialistische dan anti-fascistische bedoelingen bij de Tweede Wereldoorlog, maar het resultaat was voor veel mensen toch een enorme kwalitatieve vooruitgang: burgerlijke democratieën in plaats van nationaal-socialisme. Hoewel De Fabel dus in principe tegen elke oorlog en tegen het militarisme is, kan niet ontkend worden dat oorlogen soms onbedoeld wel goede gevolgen kunnen hebben. In kringen van Iraakse vluchtelingen, ook communistische die niets van de VS moeten hebben, wordt het via oorlog verdrijven van Hoessein soms nog als de enige kans gezien om in Irak mogelijk weer wat op te bouwen. Probleem daarbij is echter dat de westerse landen liever een nieuwe leider aan het hoofd van dezelfde Ba'ath-partij en dus de regering zetten dan om democratie en bevrijding toe te staan. Dat was precies ook de reden voor de geallieerden om in 1991 de succesvolle aanval op Irak plots stop te zetten en Hoessein in het zadel te houden. Er diende zich namelijk een snel groeiende veel democratischer bevrijdingsbeweging aan. Daar hadden de geallieerden echter geen trek in. Het voorbeeld van een democratischer Irak zou alle door het westen gesteunde dictaturen in het Midden-Oosten aan het wankelen kunnen brengen, en dat zou maar ten koste gaan van de westerse macht en handelsbelangen. Probleem bij een eventuele oorlog is ook dat Hoessein om zich heen zal slaan, en dat de complete bevolking van Irak daarvan de dupe zal worden. Misschien zal hij zelfs overgaan op het afschieten van raketten met gifgas op Israël. Ook zou hij de Koerdische gebieden weer kunnen binnenvallen. Sommige vluchtelingen uit Irak antwoorden daarop echter cynisch - maar wel enigszins begrijpelijk - dat er nu ook elke dag veel doden vallen, en dat oorlog dus uiteindelijk wat dat betreft niets uitmaakt. Als Hoessein maar weg is. Kortom, het gaat om een complexe kwestie. De Fabel weet daar ook niet direct een oplossing voor. Tegen het militarisme en neo-kolonialisme van de geallieerden, tegen het fascisme van Hoessein, en tegen een oorlog tussen beide. Dat is het probleem. Om daar uit te komen moet er van onderop nodig een alternatief standpunt over de oorlog ontwikkeld worden. Een standpunt dat ook antisemitisme afwijst, en het eenzijdige anti-zionisme vervangt door een algemeen anti-nationalisme. Een standpunt dat het simpele anti-imperialisme achter zich laat, en dat kiest voor volledige politieke, sociale en economische bevrijding. Noten 1. Veel van de feiten over het Iraakse regime in dit artikel zijn afkomstig uit: "Saddam Husseins letztes Gefecht?", Thomas von der Osten-Sacken und Arras Fatah (ed.). Konkret Texte 33, 2002. 2. In november 2000 voerden organisaties van vluchtelingenvrouwen uit het Midden-Oosten campagne tegen het onthoofden van prostituees in Irak. De Fabel stuurde destijds ook een stuk of 10 protestbrieven. 3. "Bewegen tegen een nieuwe oorlog", Peter Drucker. In: Grenzeloos 68, oktober/november 2002. 4. "Grootste manifestatie van antisemitisme sinds 1945", Eric Krebbers en Jan Tas. In: Fabel Archief. 5. NVU-persbericht, 23.9.2002 6. "Links en rechts hand in hand voor Irak", Arnold Karskens. In: Nieuwe Revu 41, oktober 2002. 7. "Djihad und Judenhass", Matthias Küntzel. 2002. 8. "...en morgen de hele wereld?", Karel ten Haaf. 1992. 9. "Totale Solidarität", Thomas von der Osten-Sacken". In: Jungle World 40, 25.9.2002.