Een spook uit het verleden    marco - 14.10.2002 Prinsjesdag 2002 zou dit jaar niet voorbij gaan zonder protest. Een platform van tientallen organisaties riep onder de naam ‘Keer het Tij’ op tot protest. In het parkje gelegen aan de hofvijver en recht tegenover het Binnenhof kreeg men op de valreep toestemming om, ingeklemd tussen hekken, ME en politiebusjes, een protestmanifestatie te houden. In een drie uur durend programma trok het leed van de Lage Landen voorbij. Hoewel, ‘programma’. ‘Voorstelling’ is misschien een beter woord voor wat zich daar afspeelde. Op het programma stonden diverse talkshows, een smartlappenband, toneelstukjes, een ‘opstand komediant’, verschillende muzikale optredens en verrassingsduik in de Hofvijver. Iedereen was tevoren uitgenodigd het programma op een ludieke wijze luister bij te zetten, want het moest en zou allemaal leuk en ludiek worden. “Dertien in een dozijn” Tegenover deze joligheid stond een serieuze politieke boodschap die door ‘Keer het Tij’ is samengevat in een manifest. Het manifest zou de naam “Dertien in een dozen” niet misstaan. Een 499 woorden lange sliert bekend aandoend geweeklaag, slogans en open deuren over de teloorgang van de welvaartsstaat. Er staat werkelijk niets nieuws en tot de verbeelding sprekends in. Zelfs de PvdA kon zich er in vinden en sloot zich onlangs bij het platform aan. En dat lijken de platformisten van ‘Keer het Tij’ ook helemaal geen probleem te vinden. Iedereen die het manifest onderschrijft kan zich aansluiten. Het doel is “het smeden van brede coalities” zo lezen we in het manifest. Dat doel doet denken aan het D14 platform (1) dat zich in haar manifest tot doel stelde “zoveel mogelijk mensen te mobiliseren” en het platform “De Wereld is niet te koop” (1) dat in haar manifest fantaseert over “de opbouw van een massabeweging”. En ja, bij een massabeweging past nou eenmaal een massapartij zoals de PvdA. Kapitalisering en ontmenselijking Nu is er op zichzelf natuurlijk niets tegen een massabeweging. Het hangt er gewoon van af hoe men deze definieert, hoe men de situatie analyseert, welk doel wordt nagestreefd en met welke middelen. Wat betreft “Keer het tij” wordt de ‘massabeweging’ in ieder geval uitgelegd als eenheidsfront van linkse organisaties en linkse partijen tegen de ‘rechtse vijand’. Het doel is de macht van rechts te bestrijden door de macht van links te vergroten. Concreet en hoofdzakelijk wordt hiermee de versterking van de linkse partijen bedoeld. Partijen, die zich vervolgens zouden moeten laten aansturen door een sterke buitenparlementaire beweging. Of dat een reëel scenario en een nastrevenswaardig doel is valt te betwijfelen. Natuurlijk walgt menig progressieveling van het rechtse en racistische beleid van Balkenende, maar of een nieuw verbond van sociaal-democraten en de wat linksere partijen echt veel verandering zal brengen? Want is het niet zo dat het proces van kapitalisering en ontmenselijking van de maatschappelijke structuren in Nederland nog nooit zo hard is gegaan als onder de afgelopen twee centrum-linkse kabinetten? En is het niet zo dat ook in andere Europese landen,waar centrum-links aan de macht was, we precies dezelfde vrijwillige overgave aan de dictatuur van de vrije markt zagen? En is het niet zo dat linkse partijen en hun mantelorganisaties door de geschiedenis heen überhaupt als het puntje bij paaltje kwam lakeien waren van het kapitaal en zich lieten leiden door honger naar macht? Er zijn mensen die beweren dat ‘rechts’ de job van ontmanteling van de welvaartsstaat nooit zo snel en soepeltjes voor elkaar zou hebben gekregen dan dit onder het leiderschap van centrum-links is gebeurd. Daar valt heel wat voor te zeggen. Een sterk parlementair links leidde in ieder geval nooit tot een fundamentele verandering van de eigendom -en dus machtsverhoudingen. Parlementair rookgordijn Politieke partijen en de parlementaire democratie zijn deel van het probleem en niet van de oplossing. Linkse politieke partijen houden alleen maar de misvatting in stand dat er nog iets te kiezen valt, terwijl overduidelijk het kapitaal de enige echte beleidsmaker is. De parlementaire democratie met haar verkiezingsshow is niet veel meer dan het rookgordijn waar vanachter het kapitaal de scepter zwaait. Hooguit valt er soms op lokaal niveau nog wel eens een marginaal succesje te boeken, maar zelfs daarvan zijn de voorbeelden minimaal. ‘Keer het Tij’ somt in haar manifest een op zichzelf reële lijst maatschappelijke problemen op en stelt dat deze zijn ontstaan door ongebreidelde marktwerking en de steeds verder terugtredende overheid. Vervolgens pleit men, zij het enigszins bedekt, voor minder markt en meer overheid (het verdedigen van de welvaartstaat). Het manifest stinkt naar mottenballen en had gemakkelijk 30 jaar geleden geschreven kunnen zijn. Keer het Tij is een spook uit het verleden. Laat ons goed beseffen. De keuze voor achterhaalde, oud linkse antwoorden op de problemen van de moderne tijd is geenszins een onvermijdelijke keuze. Het platform heeft, net als haar inofficiële voorgangers en evenknieën, ‘D14’ en ‘De wereld is niet te koop’, uit overtuiging voor deze lijn en aanpak gekozen. Voor een fundamenteel andere wereld Men had ook kiezen voor de inspirerende praktijk waarmee de globaliseringbeweging de wereld enkele jaren lang verraste (2). In deze praktijk stond anti-parlementarisme, autonomie, directe actie, collectivisering en basisdemocratie centraal. Men kiest echter voor parlementarisme, autoritarisme, statisme en het teruggrijpen naar een oubollig linkse politieke praktijk waar de staat niet wordt aangevallen maar omhelst. Daarmee scharen ze zich in het kamp van de reformisten en opportunisten en daar hebben anti autoritairen niets te zoeken, want alleen een “massabeweging” die oproept en aanzet tot zelforganisatie, directe actie en de opbouw van basisdemocratische alternatieven voor kapitalisme kan ons perspectief op een fundamenteel andere wereld bieden. Marco Noten: (1) “D14”, “De wereld is niet te koop” en “Keer het tij” heeft voor een wezenlijk deel dezelfde leden. (2) ‘Verraste’, want inmiddels hebben oud linksen zich massaal op het toneel gestort en is de globaliseringbeweging grotendeels vervallen in voorspelbaar folklorisme.