Tegen NAVO en fundamentalisme!

Door: Eric Krebbers

De wereld is niet meer hetzelfde, zo wordt ons sinds 11 september
dagelijks voorgespiegeld. De verschrikkelijke aanslagen in New York en
Washington zouden een keerpunt vormen in de geschiedenis. Maar in plaats
van een ommekeer, zien we juist meer van hetzelfde. Net als 10 jaar
geleden bij de Golfoorlog grijpen ook nu weer rechtse krachten overal ter
wereld hun kans om in het offensief te gaan. De westerse regeringen
breiden de militaire macht van de NAVO uit en geven politie en justitie
nog meer de vrije hand om ons te controleren. In Nederland bestookt
extreem-rechts moskeeën met brandbommen, zo inspelend op de anti-islam
stemming die Bolkestein en zijn opvolgers al jaren stimuleren. En in
sommige kringen van moslims vinden fundamentalistische uitspraken een
gewillig oor, nadat ook daar de laatste jaren progressieve initiatieven
verdrongen zijn door religieuze. De opkomende anti-oorlogsbeweging
reageert soms met een simpel anti-Amerikanisme en bekritiseert het
fundamentalisme nauwelijks.

De schokkende beelden van vliegtuigen vol passagiers die zich in
flatgebouwen boren, zullen bij veel kijkers voor altijd op het netvlies
gegrift blijven. Evenals de beelden van slachtoffers die in doodsnood uit
de flats sprongen. Voor de totaal stompzinnige terroristische aanvallen in
de VS is geen enkel excuus te vinden. En hoewel ze gericht waren tegen
symbolen van "het Amerikaanse kapitalisme en imperialisme" - voor sommige
linksen helaas nog steeds de enige bron van al het kwaad -, is het
duidelijk dat deze acties de linkse strijd op geen enkele manier verder
kunnen helpen. Integendeel, het gaat om fascistische misdaden tegen de
mensheid waar ieder weldenkend mens zich van zou moeten distantiëren.

NAVO breidt mogelijkheden uit

Op 11 september 1973 werd de democratisch gekozen linkse regering van
Chili omvergeworpen via een bloedige staatsgreep, gesteund door de VS.
President Allende werd vervangen door dictator Pinochet, die Chili
onderwierp aan het soort ultra-kapitalisme dat later bekend werd onder de
naam Thatcherisme. De westerse mogendheden, waaronder Nederland, hadden
toen in 25 jaar van koloniale oorlogen al miljoenen en miljoenen mensen
afgeslacht in hun pogingen de groeiende linkse
onafhankelijkheidsbewegingen te stoppen. Tientallen progressieve politieke
leiders werden vermoord en wrede dictators als vrienden omarmd. Toch
heerste er, mede door de vele anti-koloniale successen, een zeker links
optimisme, een geloof in betere tijden en rechtvaardiger politieke
systemen. De Chileense coup was een van die verschrikkelijke historische
keerpunten die eraan bijdroegen dat die hoop de kop werd ingedrukt. De
linkse opmars begon af te nemen.

De immer aanwezige dreiging van een grootschalig militair conflict met het
toenmalige Oostblok, en de groeiende protesten in eigen land, maakten het
de westerse regeringen in de jaren 70 en 80 moeilijker om soldaten naar
het zuiden te sturen, als daar progressieve of anderszins onwelgevallige
regiems aan de macht kwamen of sterke linkse bewegingen actief waren.
Daarom zochten de westerse mogendheden daar contact met extreem-rechtse
splintergroeperingen om terreurgroepen op te bouwen. Zwaar gesponsord
begonnen die de opstandige landen en streken leeg te laten bloeden via
"low intensity conflicts". Bekende voorbeelden zijn Unita in Angola,
Renamo in Mozambique, de Contra's in Nicaragua, de moslimfundamentalisten
in Afghanistan en meer recentelijk het UCK in Kosovo.

Door het wereldwijd wegvallen van de linkse concurrentie, groeiden in de
jaren 90 de mogelijkheden voor terroristen om heersende onvrede in
extreem-rechtse richting te kanaliseren. Sommige bendes bleken meer dan
marionetten van het westen. Die bleven terreur uitoefenen, ook nadat de
westerse geldkraan dichtgedraaid was, zoals bij Unita. De bendes streven
immers ook hun eigen rechts-extreme doelen na. Zo ging het ook met de
fundamentalistische beweging in Afghanistan, waaraan moslimstrijders uit
heel de Arabische wereld meededen. Die plegen nu aanslagen op hun
voormalige broodheren.

De westerse mogendheden eisen het mondiale machtsmonopolie nu terug en
proberen de moslimfundamentalistische organisaties te vernietigen. Daartoe
hebben ze na 11 september de interpretatie van het NAVO-handvest opnieuw
verder opgerekt en dus rechtvaardigen voortaan ook terroristische
aanslagen NAVO-ingrijpen. Tegelijk nemen Duitsland en Japan de gelegenheid
te baat om verder uit te komen onder de militaire beperkingen van na de
Tweede Wereldoorlog. Over de "oorlog tegen terrorisme" mogen alleen
NAVO-landen meebeslissen en daartoe is de VN praktisch buitenspel gezet.
Dwarsliggende regeringen worden economisch en militair onder druk gezet om
mee te doen. Want wie niet met ons is, is tegen ons, aldus de machthebbers
in het westen. De oorlog wordt gepresenteerd als een boven-politieke
strijd tussen goed en kwaad, waardoor ook in Nederland twijfels van
parlementariërs over oorlogsdeelname onacceptabel zijn geworden. Overigens
krijgt de Tweede Kamer maar mondjesmaat informatie over de Nederlandse
betrokkenheid bij de oorlog. En zo wordt ook de Nederlandse politiek weer
wat ondemocratischer.

Nieuwe plannen voor Justitie

De media klopten na de aanslagen de onveiligheidsgevoelens flink op.
Opiniepeilingen zouden aangeven dat een meerderheid van de Nederlanders
vrijheid wil inleveren voor veiligheid. Rechtse politici en opiniemakers
waren er als de kippen bij om te pleiten voor meer bevoegdheden voor
politie en Justitie. Plotseling doken de aloude plannen voor een algehele
legitimatieplicht weer op. Ook het kabinet haakte in en stak de BVD en
Marechaussee alvast 200 miljoen extra toe. De Europese ministers konden
niet achterblijven en kwamen op de proppen met reeds lang voorbereide
plannen voor meer bewaking van de Europese buitengrenzen en meer
bevoegdheden voor Europol.

Tegelijk werden proefballonnetjes opgelaten om het lidmaatschap van een
terroristische organisatie extra strafbaar te stellen. Dat zou
waarschijnlijk neerkomen op een verscherping van artikel 140 van het
wetboek van Strafrecht. Wetgeving waarmee ook linksen aangepakt worden die
niets misdaan hebben, maar waarvan Justitie beweert dat ze lid zijn van
een "criminele organisatie". De burgerlijke en politieke vrijheden worden
ingeperkt. En daar zal links ook mee te maken krijgen, zelfs wanneer
straks de fundamentalistische dreiging mogelijk allang weer geschiedenis
is.

Extreem-rechts grijpt zijn kans

De BVD krijgt duizenden meldingen over "verdachte moslims" binnen van
verontruste Nederlanders. Volgens peilingen zou tweederde van de
Nederlanders vinden dat moslims "met een volstrekt afwijkende mening" het
land uitgezet moeten worden. Meer en meer Nederlanders zijn migranten en
vluchtelingen, maar vooral moslims, openlijk als probleem gaan beschouwen.
Volksmenners als Bolkestein, Scheffer, Schnabel, Fortuyn en ga zo maar
door, hebben de afgelopen jaren een sterk nationalistisch en
anti-islamitisch wij/zij-denken gepromoot, dat nu de stemming bepaalt. Het
gerucht bijvoorbeeld dat Marokkaanse jongens naar aanleiding van de
aanvallen in de VS een feestje zouden hebben gebouwd, wordt door
opiniemakers gretig aangegrepen om alle moslims in de beklaagdenbank te
zetten. Later bleek overigens dat het om een leugen van de Edese politie
ging.

Na de aanslagen ontstond een McCarthy-achtige stemming waarbij allochtonen
gedwongen werden om zich uit te spreken tegen islamfundamentalisme en
terroristische aanvallen, en ook om solidariteit te betuigen met de
Amerikaanse regering. Wie niet mee wilde doen aan de 3 minuten stilte voor
de slachtoffers in de VS, liep het risico te worden uitgekotst, ontslagen
of bedreigd. Maar er kunnen begrijpelijke redenen zijn voor zo'n
weigering, zoals verontwaardiging dat er voor de ontelbare slachtoffers
van de westerse terreur in zuidelijke landen nooit een vergelijkbare
stilte is gehouden.

In zo'n repressief en racistisch klimaat gedijt extreem-rechts prima.
Tientallen moskeeën en islamitische scholen zijn de afgelopen weken het
doelwit geweest van bedreigingen, bekladdingen en aanvallen met
brandbommen. Maar ook in sommige moslimkringen doen extreem-rechtse
opvattingen het goed. Antisemitisme en anti-Amerikanisme tieren welig. Er
circuleren bijvoorbeeld samenzweringstheorieën waaruit zou blijken dat in
werkelijkheid "de joden" verantwoordelijk zouden zijn voor de
terroristische aanvallen in de VS.

Verplicht partij kiezen in een conflict tussen terroristische staten en
benden, elk gewapend met een eigen religie en nationalisme, leidt ertoe
dat bevrijdende en humanistische ideeën naar de achtergrond worden
gedrukt. Het gros van de mensen wordt daar niets wijzer van. De
voornamelijk mannelijke oorlogshitsers aan beide zijden dragen de
verantwoordelijkheid voor duizenden doden en miljoenen vluchtelingen. De
NAVO-vliegtuigen mogen dan naar verluidt behalve bommen tevens wat
voedselpakketten op Afghanistan droppen, maar hoe men werkelijk denkt over
Afghanen bleek vlak voor 11 september. Toen weigerde de Australische
regering een schip vol Afghaanse vluchtelingen toe te laten, zonder dat
dat tot veel protest leidde van westerse regeringen.

Beweging tegen Amerika?

Direct na de terroristische aanslagen was links een tijdje stil. In Leiden
verschenen na enige tijd posters op de muren met de tekst: "Massamoord,
dinsdag 11 september, 35.615 kinderen aan honger, waarschijnlijke daders:
het rijke westen". Over de ongeveer 5.000 Amerikaanse slachtoffers werd
met geen woord gerept. Deze anti-kapitalistische reflex kwam
waarschijnlijk voort uit boosheid over de plotselinge enorme aandacht voor
slachtoffers van terrorisme, nu het eens om Amerikanen gaat. Bij sommigen
riep de poster echter ook het gevoel op dat links op zijn beurt het leed
van Amerikaanse slachtoffers niet erg serieus neemt, en op de een of
andere manier die verhongerde kinderen aanvoert om terroristische
aanslagen op "kapitalistische bolwerken" begrijpelijk te maken. De
activisten lieten helaas alle ruimte voor dit soort gedachten, door op hun
poster de terroristische aanslagen niet te veroordelen. Later verschenen
er gelukkig anti-oorlogsposters die wel stelling namen tegen terrorisme.

Dat deed ook de anti-oorlogsbeweging die op gang kwam toen de
NAVO-aanvalsplannen ontwikkeld werden. Er zijn inmiddels een aantal
landelijke en tientallen lokale manifestaties en demonstraties
georganiseerd. Vooraf wordt steevast opgeroepen om te komen protesteren
tegen oorlog en tegen terrorisme, maar ter plekke vervalt men wel eens in
een simpel anti-Amerikanisme, zonder een kritisch woord te wijden aan de
aanslagen of aan fundamentalisme. Op de eerste Leidse manifestatie op 8
oktober richtten de 3 sprekers, allen lid van het Leidse
Anti-oorlogscomité, zich bijvoorbeeld vrijwel uitsluitend en geheel
eenzijdig tegen de VS, in feite zelfs bijna alleen tegen de Amerikaanse
president Bush. Diens politieke besluiten werden uitgebreid opgesomd alsof
het een lijstje met persoonlijke gruweldaden van de satan zelf betrof,
terwijl men letterlijk geen woord spendeerde aan de Nederlandse
betrokkenheid bij de oorlog of aan de toenemende repressie hier. Direct
daarop vroeg het Leidse Groenen-raadslid Margje Vlasveld de microfoon om
te pleiten voor een boycot van Coca Cola en McDonald's. Gelukkig kreeg een
kritischer lid van het Anti-oorlogscomité daarna een flink applaus van de
80 deelnemers toen hij tegenover Vlasveld benadrukte dat de Nederlandse
regering ook meedoet aan de "oorlog tegen terrorisme" en dus ook
bekritiseerd moet worden. Bij de volgende demonstratie, op 11 oktober,
zorgde onder meer de toespraak van EuroDusnie voor meer evenwicht in de
kritiek.

Beweging tegen fundamentalisme?

Fundamentalisme is niet typisch voor de Arabische wereld. Er is
bijvoorbeeld ook een christelijk, een hindoe stisch en een joods
fundamentalisme. In de kern zijn het allemaal ultra-patriarchale
ideologieën, die de man centraal stellen in de wereld. Dat is dan direct
ook de primaire aantrekkingskracht van het fundamentalisme: het belooft
alle mannen in principe een verheven positie boven alle vrouwen. Alles wat
met vrouwen of "het vrouwelijke" in verband gebracht wordt zou zwak zijn,
en moet letterlijk te vuur en te zwaard bestreden worden. Fundamentalisme
biedt mannen zo een valse hero ek en een zelfbeeld als onbaatzuchtige
strijders tegen het kwaad. In de VS vermoorden christenfundamentalisten
daarom artsen die abortussen verrichten, juist omdat die medewerking
verlenen aan het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. En dat verklaart ook
waarom fundamentalistische dominees in de VS de homo's en het feminisme
verantwoordelijk stellen voor de aanslagen van 11 september, precies zoals
ook Bin Laden de vrijere levensstijl in het westen met bijvoorbeeld z'n
vrouwen- en homorechten als bedreiging ziet voor de hele mensheid. De
Taliban proberen vrouwen tot ongeletterde huisslaven te maken, en in
Israël hebben homo's nauwelijks een leven, omdat de joodse
fundamentalisten menen dat het zwakke verwijfde mannen zijn, die alleen al
door hun bestaan de natie en het geloof in gevaar brengen. Om maar enkele
voorbeelden te noemen.

Het fundamentalisme creëert onder zijn aanhangers een voortdurend gevoel
van bedreiging. De druk van een eeuwige alomvattende strijd tegen het
kwaad biedt het fundamentalisme de gelegenheid de eigen rijen strak
gesloten te houden en dissidente geluiden als duivels af te doen.
Fundamentalisten houden zich overigens niet alleen bezig met het geloof,
maar hebben ook uitgewerkte ideeën over de staat, de economie en ga zo
maar door. Zo organiseren fundamentalisten vaak sociale activiteiten op
terreinen waar staten na bezuinigingen de handen vanaf getrokken hebben,
zoals gaarkeukens, medische en andere zorg. Dat laat zien dat het
fundamentalisme in feite een moderne politieke stroming is die zeer goed
aansluit bij de huidige fase van het kapitalisme. Dat in tegenstelling tot
de bijbehorende ideologie, waarbij voornamelijk achteruit gekeken wordt
naar vermeende gouden tijden waarin iedereen, vrouwen en mannen, armen en
rijken, hun vaste plaats in de samenleving nog gekend zouden hebben.

Uiteindelijk is het fundamentalisme niets anders dan een fascistische
ideologie geformuleerd in religieuze termen, en die vooral voorkomt in
streken waar religieuze ideeën het dagelijks leven nog bepalen en waar dus
alle politieke stromingen zich in religieuze termen uiten. Fundamentalisme
als religieus fascisme. De Taliban-verordening dat alle hindoes een gele
strip op hun kleding moeten dragen, roept herinneringen op aan de shoah.
En Bin Ladens oproep om alle Amerikanen te doden lijkt zo bezien een
moderne variant van de nazi-plannen voor een Endlösung. Andere
machtsverhoudingen, andere middelen, maar ontegenzeggelijk fascisme. Het
religieus fascisme van de islamfundamentalisten heeft dus in eerste
instantie eigen interne ideologische drijfveren, en wordt niet, zoals wel
beweerd wordt in linkse kringen, veroorzaakt door bijvoorbeeld het
Amerikaanse imperialisme, of het beleid van Israël in het conflict met de
Palestijnen. Wel worden dit soort conflicten aangegrepen om nieuwe
strijders te werven. Maar als de Amerikanen en de joden niet bestaan
zouden hebben, zouden fundamentalistische organisaties als de Hamas,
Jihad, Hezbollah en de Taliban ze wel zelf uitgevonden hebben. In de
volkomen terechte strijd tegen het geweld van de Israëlische staat zijn
helaas de meer linkse partijen vrijwel verdrongen door dit type religieus
fascistische organisaties. Daarvan getuigen ook de daar tegenwoordig veel
gehanteerde fascistische strijdmethoden, zoals het opblazen van
willekeurige burgers.

In de opkomende anti-oorlogsbeweging wordt het fundamentalisme vaak
gekoppeld aan de ellende in de Arabische wereld. Fundamentalisten zouden
geboren worden uit armoede en dus eigenlijk ook een soort slachtoffers
zijn. Een redenering die typerend is voor de simpele eendimensionale
anti-kapitalistische denkwijze die recentelijk weer meer en meer in zwang
gekomen is via de anti-globaliseringsbeweging, en die we al kenden uit de
autoritair-communistische hoek. Maar religieus fascisme heeft, net als
zijn wereldlijke soortgenoten, aanhangers onder zowel rijken als armen.
Het is ook niet voorbehouden aan arme landen, getuige het machtige
fundamentalisme in bijvoorbeeld de VS en Saoedi-Arabië. Het
fundamentalisme is zonder anti-patriarchale analyse gewoonweg niet goed te
begrijpen, en dus ook niet te bestrijden.

Eric Krebbers is medewerker van De Fabel van de illegaal. Meer informatie?
Bekijk de website <www.defabel.nl>.