Vrouwenhandel verkeerd bestreden Esther Korteweg Ronselaars zorgen snel voor nieuwe lading slachtoffers bijdrage Trouw 16 juli 2003 Illegale prostituees uitzetten is niet de weg om vrouwenhandel tegen te gaan. De politie moet vrouwen ruim de tijd geven om aangifte te doen, zoals de regels ook voorschrijven. Pas dan zijn ook de handelaren aan te pakken. Onder de illegalen die de Amsterdamse politie deze maand oppakte en het land uitzette bevond zich ook deze keer een groot aantal prostituees, 24 vrouwen uit de Pijp en 15 vrouwen van de tippelzone aan de Theemsweg. Bij de gemeente Amsterdam en de politie is bekend dat een aanzienlijk deel van de Oost-Europese en Nigeriaanse illegale prostituees slachtoffer is van vrouwenhandel. Prostituees die (vermoedelijk) slachtoffer zijn van vrouwenhandel hebben recht op een bedenktijd van drie maanden, om te besluiten al of niet aangifte te doen. Bij aangifte hebben ze recht op een tijdelijke verblijfsvergunning voor de duur van de strafrechtelijke procedure, omdat zij in deze zaken kunnen dienen als slachtoffer-getuige. Het is vreemd dat bij de grootscheepse acties van de afgelopen negen maanden in Amsterdam slechts één prostituee in deze regeling terecht is gekomen en bij de hulpverlening is aangemeld. In een recent onderzoek bij de tippelzone aan de Theemsweg gaf 11 procent van de geïnterviewde Oost-Europese prostituees aan slachtoffer te zijn van vrouwenhandel. Het werkelijke percentage ligt hoogstwaarschijnlijk hoger. Veel illegale prostituees, die vallen onder de definitie van mensenhandel, zien zichzelf niet als slachtoffer van gedwongen prostitutie, ook al mogen ze het verdiende geld niet zelf houden, mogen ze klanten of handelingen niet weigeren en kunnen ze niet zelf bepalen of ze stoppen met werken. Volgens sommigen legitimeren deze misstanden juist de acties van de politie. Er moet toch iets gebeuren? Het probleem wordt echter aan de verkeerde kant aangepakt. In plaats van meer prioriteit te geven aan het vervolgen van de daders, worden de prostituees zonder pardon het land uitgezet. Officieel heeft het bestrijden van vrouwenhandel een hoge prioriteit, maar de politie geeft er weinig prioriteit aan. Het team Commerciële Zeden van de Amsterdamse politie, waar vrouwenhandel onder valt, kampt al een hele tijd met enorme onderbezetting door een hoog ziekteverzuim én doordat het weinig prioriteit heeft. Het is erg arbeidsintensief om bij deze complexe zaken resultaat te behalen. Het uitzetten van illegale prostituees is dan een gemakkelijke (schijn) oplossing. Het probleem van de vrouwenhandel verdwijnt echter niet als deze vrouwen gewoon worden uitgezet. Met hetzelfde tempo halen de vrouwenhandelaren (die weinig in de weg gelegd wordt) weer nieuwe vrouwen naar Nederland om ze in de prostitutie te laten werken. Oost-Europese vrouwen vormen een gemakkelijke prooi van vrouwenhandelaren. Voor landen die binnenkort toetreden tot de EU geldt geen visumplicht meer. Hierdoor komen meer illegaal werkende prostituees naar ons land. Grootscheepse uitzettingsacties maken het probleem minder zichtbaar, maar de illegale prostitutie en vrouwenhandel verplaatst zich dan naar meer verborgen en minder grijpbare vormen van prostitutie, zoals escort. Daarnaast zullen zich kleine groepjes tippelaarsters verspreiden over de woonwijken. Het probleem is niet opgelost als je het niet meer ziet. Het is tijd voor een serieuze aanpak. Bij acties tegen illegalen zouden de bekende risicogroepen van vrouwenhandel (Oost-Europese en West-Afrikaanse illegale prostituees) in ieder geval apart benaderd moeten worden en niet vanuit het oogpunt van bestrijding van illegaliteit. Nu worden de acties telkens gecoördineerd door de Vreemdelingenpolitie en de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) met de commerciële zedenpolitie ergens ver op de achtergrond. Dit zou andersom moeten. De bestrijding van vrouwenhandel dient voorop te staan en de Zedenpolitie zou het voortouw moeten nemen. Snelle uitzetting versterkt het wantrouwen in de politie alleen maar. Bovendien vormen deze massale uitzettingsacties een gevaar voor deze vrouwen bij terugkeer in hun eigen land aangezien in sommige landen prostitutie strafbaar is en de acties meestal gepaard gaan met veel media-aandacht. Bij de uitzetting, vorige maand, van veertig Nigeriaanse prostituees werden de dossiers van de vrouwen zelfs overhandigd aan de Nigeriaanse IND die hier volgens een woordvoerster van de Amsterdamse politie 'hun voordeel mee kunnen doen'. Als je weet dat in sommige delen van Nigeria de doodstraf staat op onzedelijk gedrag, krijgt dit voordeel een wrange bijsmaak. Voor het opsporen van de daders zijn aangiftes door slachtoffers onontbeerlijk. De bereidheid om aangifte te doen kan vergroot worden door beter gebruik te maken van bestaande regels. Die voorzien in een bedenktijd van drie maanden waarin slachtoffers van vrouwenhandel kunnen besluiten of ze aangifte doen. Deze regeling heeft tot doel de drempel voor aangifte te verlagen. In de praktijk krijgen vrouwen zelden bedenktijd en wordt er meestal aangezet snel aangifte te doen, waardoor ze afhaken. Het doen van aangifte moet aantrekkelijker worden. Wie dat nu doet loopt grote risico's. Daar staat zeer weinig tegen over. Wanneer de strafrechtelijke procedure tegen de daders -de vrouwenhandelaren- is afgerond, moeten ze terug naar het land van herkomst, waar ze niet beschermd worden tegen de daders. Om de aangiftebereidheid te vergroten zou de mogelijkheid moeten bestaan een verblijfsstatus te krijgen. In Italië en België is dit al zo, daar wordt meer aangifte gedaan. In ieder geval zouden de vrouwen een werkvergunning moeten kunnen krijgen voor de duur van het strafrechtelijke proces. Deze vrouwen gaan echt niet een aantal jaren passief thuis zitten terwijl de problemen in het thuisland vaak alleen nog maar verder oplopen. Willen we echt prioriteit geven aan het bestrijden van vrouwenhandel, dan zitten we niet te wachten op een volgende actie van de politie. Info: E. Korteweg is zorgcoördinator slachtoffers vrouwenhandel te Amsterdam.