No Border No Nation Aktiekamp   Van 19 tot en met 28 juli 2002 vond in Straatsburg een grenskamp plaats georganiseerd door het Europese No Border netwerk. Het is het meest recente in een reeks van grenskampen (aktiekampen) die de afgelopen jaren georganiseerd zijn door dit Europese netwerk van vluchtelingen-solidariteitsgroepen die zich met name inzetten voor uitgeprocedeerde vluchtelingen en illegalen. Wij als Autonoom Centrum nemen ook deel in No Border. Het initiatief tot oprichting van het netwerk werd genomen, tijdens de euROTop in Amsterdam in 1997. No Border is een netwerk van actiegroepen. Eén van de activiteiten die ontstaan zijn vanuit het netwerk zijn de grens-zomer-kampen. Terwijl de vorige grenskampen vrij specifiek handelden over migratie en enkele honderden mensen trokken, was bij dit kamp gekozen voor een bredere opzet, die als gevolg had dat ook veel mensen uit de 'globaliseringsbeweging van onderop' en het netwerk People's Global Action (PGA)netwerk deelnamen. Het was dan ook zonder meer het grootste kamp tot nu toe met tussen de twee-, en drieduizend deelnemers. Dit aantal is een groot succes, evenals de opgebouwde infrastructuur die het kamp een week lang mogelijk maakte. Maar er is ook kritiek. Kritiek van belang voor de toekomst, zo ook voor de aankomende PGA-conferentie in Leiden. De kritiek is niet nieuw, maar het leek ons van belang om deze eens wat uitgebreider op papier te zetten. Demonstraties en akties Eerst een korte beschrijving van enkele demonstraties vanuit het grenskamp. Maandag 22 juli vindt een geslaagde demonstratie tegen de residenzpflicht plaats naar het Europese Hof; daarin doen ook veel sans-papiers mee. Diezelfde avond wordt een drietal hotels van de ACCOR-keten binnengevallen alwaar vernielingen worden aangericht. Op dinsdagavond is er een demonstratie in het centrum van Straatsburg naar aanleiding van gepleegde arrestaties. Een deel van de demonstranten heeft bivakmutsen op, er wordt op muren gespoten, er zou een traangasgranaat door de politie afgeschoten zijn. Onder leiding en bescherming van de Samba-band weet iedereen veilig terug te keren in het kamp. Veel mensen vertellen dat er vanaf die dinsdag een omslag in sfeer is gekomen als reactie op de gebeurtenissen tot dan toe. Voor woensdag 24 juli was de demonstratie tegen het detentiecentrum voor illegalen gepland. Maar omdat daar op dat moment niemand opgesloten zit - de vluchtelingen blijken overgeplaatst, al vanaf het begin vanaf de start van dit No Borderkamp, dit is ook bekend bij No Border- trekt de demo niet naar dit einddoel. Toch wordt een demonstratie gehouden, maar het doel ervan is echter onduidelijk. Van de vijfhonderd mensen zijn er ongeveer vijftig met bivakmutsen op. Er worden veel leuzen gespoten, aanvankelijk selectief, later ook op reisburo's, bij advocatenburo's en artsenpraktijken. Er ontstaat een gespannen situatie als de demo een Synagoge passeert. Een deel van het 'zwarte blok' wil deze bekladden en een deel van de demonstranten houdt dit tegen. Je vraagt je op zo'n moment af met wat voor soort mensen je in een demonstratie loopt. Je mag aannemen dat het eventuele kalken kritiek op Israël betrof. Volgens ons is het gelijk stellen van de joodse geloofsbelijdenis met de politiek van de staat Israël niets anders dan antisemitisme. Later gedurende de demo grijpt de politie in met traangas en worden ruiten van banken ingegooid. Gevolg is dat de prefectuur diezelfde avond een demonstratie-, en aktieverbod afkondigt. De rest van de week lukt het nauwelijks aktie te voeren. Iedereen die daar toch op betrapt wordt, wordt aangehouden en door de politie in een bus naar het grenskamp teruggereden. De sfeer en diskussies in het kamp worden voor een deel bepaald door de angst voor een inval van de politie. Opmerkelijk, want er is geen concrete aanwijzing voor een politie-inval en gezien de situatie in het kamp (tweeduizend mensen met tenten, een groot aantal [vracht-]wagens, de grootte van het terrein en de ligging: ver van het centrum) lijkt de kans zeer klein dat de politie er binnen zou vallen. Besluitvorming in het kamp wordt steeds diffuser en geruchten gaan een rol spelen. Zaterdag 27 juli, de dag waarop de afsluitende demonstratie tegen het SIS zal plaatsvinden, wordt met vrees tegemoet gezien. Een deel van de mensen wil niet meer demonstreren, de Samba-band met een honderdtal mensen kiest er voor in het centrum van Straatsburg aktie te voeren en stencils uit te delen, anderen willen zich houden aan de demo naar het SIS. Na urenlang vergaderen op vrijdag en zaterdagochtend, tot een uur voor vertrek, is wel duidelijk dat niemand een confrontatie wil. Helaas gaan de vergaderingen weinig over het feit dat veel mensen misschien minder bang voor de politie zijn dan voor [de konsekwenties van] het gedrag van een deel van de 'eigen' demonstranten. Wat in de week opvalt is dat vooral de zelf goed georganiseerde groepen als de Samba-band en een groep uit Duitsland in staat zijn initiatieven te nemen en akties te voeren. Struktuur Voor het kampement is gekozen voor een structuur van barrio's. Dat zijn de rond de vijf keukens georganiseerde delen van het kamp, die een eigen structuur hebben om te vergaderen en in eigen 'kampregio' zaken te regelen. Afgevaardigden ervan houden interbarrio-vergaderingen die het hele kamp bestrijken. Daarnaast funktioneerden er aparte groepen zoals legal aid en indymedia. De bedoeling was dat vanuit de basis via barrio's en interbarrio het kamp gecoördineerd werd. Al snel bleek dat dit gebrekkig werkte. Communicatie verliep moeizaam. De verschillende barrio's discussieerden vaak over verschillende agendapunten in plaats van over dezelfde onderwerpen kampwijd. Belangrijkste oorzaak was volgens ons ook dat er geen regie was die de algemene coördinatie op zich nam. Er was wel een infopunt waar informatie deels samenkwam, maar omdat dit vooral facilitair was en niet regisserend bleef het te beperkt. Wat wel vrij goed liep was de facilitaire infrastructuur zoals de keukens. Goed georganiseerde groepen die een vaste taak hebben zoals die keukens, radio, indymedia zijn wezenlijke voorwaardescheppende onderdeel voor een kamp en weten hun taak redelijk uit te voeren. De vraag is echter, hoe er goede samenhang in aan te brengen. Het blijven anders volstrekt autonome activiteiten. Volgens ons zal in de toekomst naast een basisdemocratische opzet toch ook gekozen moeten worden voor een soort regiegroep, leidinggevende groep of hoe je het ook wilt noemen, die een mandaat hebben om deels beslissingen te mogen nemen. Ook al lijkt dit een contradictie met basisdemocratie. Toch hoeft dit niet zo te zijn, immers zo'n groep zit er als praktisch uitvoerend orgaan voor vooraf gezamenlijk gestelde uitgangspunten . Vergaderingen en diskussies De vergaderingen op barrio-nivo waren bij meerdere keukens vrij goed maar de algemene kamp vergaderingen die vooral de tweede helft van de week plaatsvonden waren dat minder. De wijze waarop vergaderd werd is duidelijk beïnvloed door de aanwezigheid van veel mensen die komen uit basisdemocratische groepen actief in de anti-globaliseringsbeweging en PGA. Er is een gebruik van termen die voor ons en ik neem aan ook veel anderen vrij nieuw is. Als je het ergens mee eens bent mag je niet applaudisseren, maar moet je met je handen wapperen.. Er is geen voorzitter maar een facilitator. Inbreken met een technische vraag doe je met het symbool voor 'time out' dat in de sportwereld gebruikelijk is. Er mag geen sprake zijn van 'leiding' geven. Deze vormen zullen gekozen zijn om te zorgen dat iedereen aan het woord kan komen en dat niet degene die het hardst schreeuwt zijn of haar zin krijgt. Op zich prima om dit te proberen maar het blijkt zoals het nu gebeurt weer andere problemen op te leveren. De vergaderingen duren veel te lang en zijn zeer vermoeiend. De gebruikte vorm van vergaderen zorgt er te weinig voor dat er binnen een bepaalde tijd tot besluitvorming kan worden overgegaan. Het één en ander resulteert in een 'selectie' van mensen die voortijdig de vergadering verlaten en mensen die tot het eind doorzetten; tevens in een aantal mensen die steeds weer het woord nemen als zij vinden dat de vergadering een niet wenselijke richting inslaat, de vergadering trachten terug te buigen, in herhaling vallen, eerder genomen besluiten trachten terug te draaien. Daarnaast lijkt het erop dat er een subcultuur is ontstaan met bijbehorende normen en waarden die als vanzelfsprekend aan iedereen worden opgelegd. Voor iemand die praktisch ingesteld is zullen de vergaderingen een ramp zijn en hij of zij zal waarschijnlijk na één keer niet meer deelnemen. De vergaderingen zullen hierdoor deels verantwoordelijk zijn voor het ontbreken van initiatieven tot akties in plaats van dat juist te stimuleren. De indruk ontstaat bij ons alsof No Border Straatsburg kamp overvleugeld wordt door aktivisten uit de 'anti-globaliserings' beweging en PGA is. Vorige kampen namen ook veel migranten en vluchtelingen deel dit was nu minimaal. Overigens is de inpassing van onderwerpen rond migratie binnen 'globalisering van onderop' zeer toe te juichen. Problemen kunnen voorkomen worden doordat van te voren duidelijk is wat de doelen van het kamp en de programma-onderdelen zijn en daarin te begrenzen waarbinnen de discussies en acties plaatsvinden. Tevens is het beter de vergaderingen niet te doen voorzitten door iemand die zich ter plekke opwerpt. Beter lijkt ons dat een persoon voorzit die overzicht heeft over eerdere besluitvorming, alle relevante informatie kent, weet wat doelen en grenzen zijn voor de discussie en daar ook strak aan vast kan houden. En niet onbelangrijk: deels moeten beslissingen en beleid gedelegeerd kunnen worden naar een beperkter aantal mensen. Als iedereen over alles wil meepraten kom je er niet met zoveel mensen. Ook enige samenhang kan geen kwaad. De willekeur aan onderwerpen die bijvoorbeeld het PGA-congres nu in Leiden te zien geeft, komt ons niet echt stimulerend over. En ook daar is de inhoudelijke kant zeer zwak. Het lijkt er veel op dat er wordt gedacht: als we de facilitaire voorwaarden scheppen komt de rest vanzelf wel ter plekke; of sterker: het moet dan vanzelf komen want van te voren afbakenen of invullen door een beperkte groep is tegen de basisdemokratische principes. Wat de inhoudelijke diskussies bij No Border betreft viel op dat er vooraf gaand weinig voorbereidende inhoudelijke discussie plaatsvond, ter plekke meerdere diskussies gecancelled werden en dat vooral diskussies die door een groep specifiek voorbereid waren en verder niet zoveel met het kamp als geheel van doen hadden, wel goed verliepen. Geweld, taktiek en middelen Naar ons gevoel heeft een beperkte groep mensen er in Straatsburg voor de zoveelste keer hun stempel op gedrukt. Dit heeft niet te maken met het al dan niet gebruik van geweld of met radikaliteit. Radikale praktijk betekent konsekwenties trekken uit je radikale ideeën. Dit kan ook op een volstrekt pacifistische wijze. Een doel op zich zou moeten zijn om radikaliteit ook navolgbaar te maken. Binnen de anti-globaliseringsbeweging is er een fragiel bouwsel tussen het wel en of geen gebruik van geweld. Er wordt door geweldlozen geaccepteerd dat anderen wel vormen van geweld gebruiken. Maar een terechte vraag is dan wel welk doel er nagestreefd wordt, in hoeverre er wederzijds respect is en rekening met elkaar wordt gehouden. In Genua bij de protesten tegen de G8 zullen de meeste mensen weinig moeite hebben gehad met het door middel van geweld proberen het rode sperzonegebied in te komen, maar welveel moeite met zinloze vernieling van auto's, winkels of het in brand steken van banken en reisburo's waar zich drie woonverdiepingen boven bevonden. Wat tevens opvalt is dat het meestal vermomde 'zwarte blok' nauwelijks georganiseerd is of een duidelijk plan heeft. In Straatsburg werden in de loop van de week steeds meer leuzen op allerlei gebouwen (blijkbaar onder een motto 'het maakt niet uit waarop'). In de demonstratie van woensdag werden grote stokken meegedragen waarop een soort vlag, zeg maar een doek met wat kleuren, stokken waarvan iedereen zag dat ze ergens anders voor bedoeld waren. Naam- en bellenbordjes, ook bij een kindercrèche, camera's, bijvoorbeeld op het station, werden vernield. Al deze acties gebeurden met name door een groep die de hele demonstratie met bivakmutsen op rondliep en tot ergernis ook binnen de Samba-bandspelers zigzagde. Wat als reaktie volgt is een kat-, en muisspel met de politie, tot één van de beide kanten de volgende stap neemt. De politie door een charge of traangas, of demonstranten door het ingooien van ruiten wat beperkt blijft tot naar je mag hopen, alleen van banken. Het maakt eigenlijk niet uit wie de volgende stap neemt, want het proces is overduidelijk en voorspelbaar. We hebben hier als aktivisten een eigen verantwoordelijkheid in. Welke argumenten worden gebruikt pro-bivakmutsen? Het meest potsierlijke wat we gehoord hebben is wel 'ze zijn niet verboden'. Een iets zinniger argument is het niet opgepakt willen worden. Onherkenbaar zijn bij het spuiten van leuzen. In een sterke demonstratie waar een algemeen gevoel is dat het goed is om leuzen te spuiten, is er weinig kans opgepakt te worden. Je neemt het voor elkaar op om arrestaties onmogelijk te maken. Maar ook al wordt je gearresteerd, is de vraag wat daar zo erg aan is? Naar buiten toe communiceer je veel beter wanneer je openlijk duidelijke leuzen op duidelijk objecten spuit. Velen hebben er weinig moeite mee om risico's te nemen voor goede acties. Het lijkt er eerder op dat mensen in het zwart blok degenen zijn die de meeste angst hebben. Uiteraard kunnen er altijd mensen zijn die een reden hebben om zich te vermommen (bijvoorbeeld omdat ze door de politie gezocht worden). Echter er zijn vele wijzen waarop je je kunt vermommen. Het lijkt er meer op dat er sprake is van uiterlijk vertoon en heftigheidscultus. Een ander voorbeeld van die houding is dat op de vergadering zaterdag over de demo naar het SIS over mensen die geen confrontatie wilden gesproken werd alsof zij bang zijn voor die confrontatie terwijl er juist al meerdere malen uitgelegd werd dat de niet-confrontatie een strategische keuze was. Als een migrant daarop zegt laten we als er politie komt om de demonstratie tegen te houden allemaal op straat gaan zitten en de boel blokkeren en ons allemaal laten arresteren (waarbij hij meer risico loopt als vele anderen), een optie die dus juist geen angst voor repressie uitstraalt, wordt dit voorstel meteen van tafel geveegd. Wat is nu de zin van het hele gebeuren? Eén van de gevolgen is de toename van onzekerheid bij veel aktievoerders. Binnen het No Border kamp wordt een groot deel van de discussie gevoerd vanuit angstgevoelens over het politieoptreden en een veronderstelde inval op het kamp. De gemeente stelt een demonstratie verbod in. Uiteraard arrestaties. Onderling wantrouwen en een bekend plaatje voor media en ook de bevolking van Straatsburg. Hoe solidair zijn we eigenlijk onderling? Mensen die bivakmutsen op willen of bepaalde vormen van geweld willen gebruiken stellen die uitstraling nauwelijks ter discussie maar het wordt min of meer als eis gesteld in de vorm: we doen het toch, wat anderen er ook van mogen vinden. Mensen die acties doen vanuit een demonstratie die een groot risico in zich houden van een politie-reaktie, nemen een grote verantwoordelijkheid op zich voor de demonstratie als geheel. Zeker als niet duidelijk is of iedereen er wel volledig achter staat. Als gevolg van de arrestaties in Straatsburg wordt dan wel energie gestoken in de ook zo voorspelbare zwaaiacties, zelfs 24 uurs pickets werden voorgesteld, als uiting van onderlinge solidariteit terwijl een beetje politiek aktivist die in de cel zit toch vooral zou willen dat juist de akties doorgaan vanuit de doelstelling van het kamp. De vraag is wat willen we bereiken? Het lijkt erop dat een deel van de mensen alleen maar zichzelf wil bevestigen in het radikaal zijn. De media zijn toch niet te vertrouwen. Politie en overheid evenmin en burgers, tja wat doen je met de burgers? We zullen veel meer eigen verantwoordelijkheid moeten nemen over wat we zelf organiseren en niet alles afschuiven op de repressie van politie of de verslaggeving in de media. In Straatsburg was juist sprake van een vooral [aanvankelijk] meewerkend gemeentebestuur en demonstraties werden in eerste instantie niets in de weg gelegd. Het gaat dan ook veel te ver om nu Straatsburg te zien, zoals sommigen doen, als hét voorbeeld van toenemende repressie tegen de opkomende anti-globaliseringsbeweging en groepen als de onze die naar open grenzen streven. Ons komt het eerder over als een doorgaans politie-optreden met een 'logische' en voorspelbare reaktie op aktiviteiten uit het kamp die in de stad plaatsvonden. Als je dit repressie noemt heb je het over een vorm van repressie die er altijd al geweest is bij akties en zich dus niet specifiek onderscheidt. Dit verhaal over toenemende repressie zie je in bepaalde kringen steeds weer terugkomen na akties, terwijl dit vaak nauwelijks onderbouwd kan worden. In Straatsburg was ook het verhaal dat er enkele tientallen ME'ers in het Mercure-hotel naast het kamp zaten met de suggestie dat die er speciaal voor ons zaten. Volgens het personeel van het hotel zit er al meer dan een half jaar politie. Als gevolg van de rechtse overwinning vorig jaar moest de belofte voor extra politie ingewilligd worden, er is politie van buiten Straatsburg overgeplaatst, maar daar was nog geen huisvesting voor dus is een deel van het hotel gehuurd. Het lijkt er vaak op alsof een aantal mensen vooral repressie wil zien om daarmee een bewijs te vinden van de eigen radikaliteit en het beestachtige karakter van de staat waardoor er makkelijk in 'goed - fout' gedacht kan worden. Overigens is er in verhouding met zo'n tien jaar terug in het algemeen wel degelijk sprake van inperking van demonstratievrijheid en een toenemende strafmaat bij acties. Hoe langer we kritiek onder tafel blijven vegen en intern houden hoe verder van huis we raken. Er wordt te veel gebruik gemaakt van het argument dat het een zwaktebod is open te laten zien dat er verdeeldheid is. Het geeft ons het gevoel dat hiermee op oneigenlijke manier wordt geprobeerd kritiek de mond te snoeren en alles op repressie te gooien. Concreet zou het voor ons betekenen dat bij een volgende aktiebijeenkomst een duidelijke richtlijn is tegen het gebruik van bivakmutsen in demonstraties, tenzij duidelijk wordt afgesproken wanneer en vooral waarom wél. Duidelijke afspraken van te voren over wat en wel en wat niet mogelijk is vanuit demonstraties bepaald door het doel van de aktie. Geweldgebruik blijft mogelijk als het bediscussieerbaar is en ingekaderd is in een strategie met bediscussieerbare doelen die ook een positief onderdeel zijn van een beweging als geheel met haar doelen.. Ongecontroleerd geweld dat ook nog meestal gepleegd wordt vanuit de ongevraagde rugdekking van een veel grotere groep aktivisten, die dat op z'n zachtst gezegd niet plezierig vinden, wekt alleen maar onzekerheid en wantrouwen op. Uitzondering kan zijn een emotionele directe woede-uitbarsting. We zijn ervan overtuigd dat er momenten komen dat het onontkoombaar is dat radikaliteit op straat gepaard zal gaan met geweld als logische uiting van volkswoede en verzet (zoals bijvoorbeeld in Argentinië) of als breekpunt in een konfrontatie met de macht (het niet accepteren van het bestaan van een sperzone tijdens een EU-top). Hier was in Straatsburg geen sprake van. Initiatiefloosheid Wat tijdens het No Border kamp ook opviel is dat een grote groep mensen zich afwachtend opstelde. Het lijkt erop dat deze mensen willen dat er diskussies, akties voor hen georganiseerd worden waar ze dan wel of niet aan deelnemen. Velen van hen gaan ook niet naar vergaderingen. Dit kun je als negatief zien maar dat hoeft het niet te zijn. Het kan zijn dat veel mensen het met de opzet van het kamp eens zijn maar geen tijd of energie hebben om aktief mee te organiseren. Wel mag je verwachten dat iedereen zich op zijn minst laat informeren over afspraken die zijn gemaakt. Het kan ook alleen maar als er ook groepen zijn die wel activiteiten organiseren en ook het verloop ervan op zich nemen. Een niet goed geplande en georganiseerde demonstratie waarin veel mensen meelopen die niet deel hebben genomen aan de voorbereidingsvergaderingen, zorgt ervoor dat ook weinig mensen verantwoordelijkheid nemen. Het kan dan negatief uitpakken, zeker als bij demonstraties en acties dingen gebeuren die velen niet aanstaan. In plaats van iets met de kritiek te doen en mensen aan te spreken, besluit men een volgende keer niet mee te doen. Het was toch al opvallend hoe in het kamp bijna geen directe kritiek werd geuit op de groep deelnemers die met hun gedrag op straat voor grote onzekerheid bij veel andere deelnemers zorgden, iets dat ons inziens niet past binnen de opzet van het kamp. Naar binnen of naar buiten Zoals al eerder in dit stuk opgemerkt lijkt onder andere de wijze van vergaderen en deels de wijze waarop een aantal acties verliepen vooral bedoeld tot het kreëren van een eigen wereld. Het lijkt op een eilandje binnen de bestaande maatschappij. De vraag is wel in hoeverre het water tussen ons eilandje en het vaste land nog overbrugbaar is. Het gevaar is dat het belang van vorm het doel gaat overstijgen. Bijvoorbeeld het hoe te vergaderen is belangrijker dan in een beperkte tijd tot duidelijke besluiten te komen (het doel). In de VS wordt veelvuldig geklapt in vergaderingen dit is een van de redenen waarom daar geprobeerd is dat uit te bannen door in plaats van de klappen met de handen te wapperen. Je kunt niet zomaar modellen van vergaderingen in elke ander land of cultuur kopiëren (hetzelfde verschijnsel zie je bij Indymedia). Een ander voorbeeld van naar ons inziens een te ver doorgevoerde subcultuur is het omgaan met media en het verbod op maken van foto's zowel in het kamp als tijdens akties. Zelfs bij demonstraties werden demonstranten die foto's wilden maken agressief bejegend door anderen demonstraten en werd gedreigd de film uit de camera te trekken. Wat hebben we te verbergen of te beschermen dat er geen foto's gemaakt kunnen worden. Politie en justitie doen dit toch wel, bijvoorbeeld met geavanceerde apparatuur vanuit een vliegtuigje. Loop je het kamp uit dan kan iedereen op de openbare weg foto's maken loop je het kamp in dat kan het niet. Het is jammer dat velen geen foto's of videobeelden mee terug kunnen nemen naar eigen land en stad om een indruk van het kamp aan derden te geven. Over vermomming tijdens acties hebben we het al eerder gehad. Al deze zaken zijn inside-gebeuren, zijn voor velen niet plezierig en schrikken af. Dan is de belangrijke vraag wat je dan naar buiten toe doet. Voor ons als Autonoom Centrum is bij een kamp in Straatsburg, maar het geldt eigenlijk voor al onze activiteiten, één van de belangrijkste vragen hoe we communiceren naar buiten toe. Demonstraties moeten dus vooral onze ideeën uitdragen en hoe meer foto's er gemaakt worden of verslag ervan gedaan wordt, hoe beter. Wat betreft die communicatie naar buiten toe is Straatsburg deels mislukt. Van een aantal demonstraties is bij omstanders vooral het beeld blijven hangen van vernielingen en angstaanjagende zwart geklede mensen met bivakmutsen. Er is weinig gepoogd om op creatieve wijze ideeën uit te dragen die natuurlijk ook zeer hinderlijk mogen zijn voor de overheid. Het moet voorkomen worden dat buitenstaanders akties alleen zien als een strijd tussen aktiegroepen en de overheid. Een strijd waar ze zich totaal buiten voelen staan. Het is vooral nodig om met onze ideeën en kritiek mensen op te zoeken. Dit vereist 'ouderwets' werk: de buurten in, de werkplaats op, universiteiten en scholen in. Er lijkt in toenemende mate sprake van een internationaal netwerk van aktivisten die nauwelijks lokaal 'geworteld' zijn. Ook bij het No Borderkamp was dit waarneembaar. Willen we ruimte creëren waarbinnen we onszelf kunnen zijn of willen we daarnaast ook de rest van de wereld veranderen. In geval van het eerste zullen we vooral blijven steken in een subcultureel verschijnsel. Voor het tweede zal nodig zijn om een meer 'volwassen' open politieke beweging te worden. Naar ons idee gebeurt dit veel te weinig vanuit 'onze' structuren. Wat vooral gebeurt, is het afzetten tegen en afsluiten voor al het andere wat zich links politiek uit. Als het plaatselijk ATTAC zich distantieert van het kamp wordt het bijna welkom geheten en gezegd: zie je wel. Er lijkt van ons een soort arrogantie van het gelijk hebben en een politieke 'zuiverheid' van ons uit te stralen. Ook dit bemoeilijkt het naar buitentreden. Sterk komt het allemaal niet over en wat Straatsburg betreft is een slotdemonstratie tegen het SIS (een belangrijke reden om het kamp in Straatsburg te houden) die slechts uit tweehonderd van de tweeduizend deelnemers aan het kamp bestaat eigenlijk een zwaktebod. Nog een discussie apart die het waard is om te voeren is in hoeverre we toch vooral rekening zouden moeten houden met migranten en vluchtelingen (iets wat vaak binnen het netwerk te horen valt en ook in Straatsburg). Het lijkt of ze een soort nieuw revolutionair subject zijn, het ultieme slachtoffer van het Kapitaal zoals vroeger 'de arbeider' dat was voor de voorhoede. Uit onze ervaring komt een beeld naar voren dat onder vluchtelingen en migranten een deel niets liever wil dan status en geld. Je kunt ook zeggen dat ze dan meewerken om een kapitalistische samenleving in stand houden. Het zijn nu eenmaal vooral de elites en hoger opgeleiden die het lukt om hierheen te komen. Wat niets afdoet aan het principe van open grenzen dat we uitdragen en aan het inzicht van de tweedeling 'wij' en 'zij'. Wat 'de arbeider'betreft is links al eens op zijn bek gegaan, laten we dat met 'de vluchteling/migrant'niet nog eens doen. Hoe kritisch durven we te kijken naar onze eigen ideeën en die te toetsen? Conclusies Van te voren moet meer duidelijkheid zijn over de doelen die gesteld worden waaruit randvoorwaarden gesteld worden. Vergaderingen zullen strakker, praktischer, effektiever moeten. Inhoudelijk programmeren is minstens zo belangrijk in de voorbereiding dan de facilitaire infrastruktuur neerzetten. Hierdoor kan ook de discussie beperkt worden tot een behapbaar geheel. Voorwaarden vooraf stellen: duidelijk door degene die iets organiseren een aantal voorwaarden stellen en daar verantwoordelijkheid voor nemen. Er moet en duidelijk strategie zijn hoe we naar buiten toe communiceren zowel naar pers al naar de lokale bevolking. Hiervoor moet ook creatief naar middelen gezocht worden. Als laatste iets over ons zelf, het AC. Het kan lijken of we ons buiten de kritiek plaatsen maar we hebben wel degelijk het één en ander aan ons zelf te verwijten. Eerst aarzelden we te lang of we met ons allen zouden deelnemen. Dit hield onder andere verband met de onduidelijke en summiere inhoudelijke diskussie in de voorbereiding. Toen we besloten deel te nemen was het te laat een grotere groep te mobiliseren. Ook het AC heeft vervolgens niets voorbereid. Dit terwijl we zelf nu juist een organisatie zijn die veel informatie en mogelijkheden heeft om in zo'n kamp iets te organiseren. Ten slotte hebben we eenmaal op het kamp zelf weinig initiatief genomen behalve deelname aan discussies, akties, vergaderingen en opruimaktie, ons dus ook afwachtend opgesteld. We willen de volgende keer voor ons zelf duidelijker hebben wat we zelf willen, hoe we daar actief aan kunnen werken en hoe het past in het grotere verband. Het was voor ons niet zinloos om aan het kamp deel te nemen want al doende leert men! En er waren ook zeker inspirerende momenten en mensen. Het is zoals vaker met grote evenementen: de 'wandelgangen' zijn heel zinvol! Ed Hollants Namens Autonoom Centrum, Amsterdam